การสร้างคุณธรรมและจิตใจดีในเด็ก : หน้า 55/397

บทที่ ๒ จากสถานการณ์ตรงนี้มีข้อพึงสังเกตว่า G). ตามที่สิงคาลกะกราบทูลพระบรมศาสดาว่า เขาไหว้ทิศ เพราะท้าตามคําสั่งของพ่อก่อนตาย จึงมีนัยว่า แม้เขาจะเคยเป็นเด็ก ดื้อรั้น อวดดีมาก่อน เขาก็อยากเป็นคนดีเหมือนกัน แต่ไม่รู้ว่าจะทำอย่างไร นี่คือ พื้นใจของมนุษย์ทั่วไป แม้โจรก็ยังอยากดี แต่จำกัดด้วยปัญญา คือ มีปัญญาน้อย คิดได้เพียงแค่ว่า การเป็นโจรเป็นการงานอาชีพที่ดีที่สุด สําหรับเขาแล้ว ๒. การที่พ่อของสิงคาลกะ สั่งให้เขาไหว้ทิศนั้น อาจแสดงได้ ว่า พ่อของเขาเคยได้ฟังพระธรรมเทศนาเกี่ยวกับเรื่องการนอบน้อมทิศ 5 จากพระสัมมาสัมพุทธเจ้ามาแล้ว นอกจากนี้ยังอาจแสดงได้ว่าในสมัยพุทธกาล คนที่ยังไม่รู้จักพระพุทธศาสนา นิยมกราบไหว้สักการะสิ่งแวดล้อมตามธรรมชาติ เมื่อถูกภัยคุกคาม จึงเกิดมีวัฒนธรรมการไหว้ทิศกัน และนี่คือที่มาของความ คิดที่ว่า การกราบไหว้ธรรมชาติแวดล้อมจะช่วยให้ผู้กราบไหว้รอดพ้นจาก ภัยพิบัติต่างๆ หรือประสบความรุ่งเรืองได้ ความคิดที่ว่าพระเจ้าคือธรรมชาติ ย่อมเกิดขึ้นโดยวิธีนี้ ๓. หลักการเรียนการสอนคุณธรรมเบื้องต้นแก่เด็กอย่างหนึ่ง คือ การให้จดจำคำสอนของพ่อแม่ เป็นการปลูกฝังอบรมเพื่อให้เกิดศรัทธา ไว้ให้ได้เสียก่อน ครั้นเมื่ออินทรีย์” แก่กล้าพอแล้ว วันหนึ่งในภายภาคหน้า ค่าสอนนั้นจะออกฤทธิ์ออกผล เกิดเป็นความเข้าใจถ้ามีกัลยาณมิตรมาสะกิด หรือชี้แนะให้ ๒ อินทรีย์ คือ ธรรมชาติที่เป็นใหญ่ ในการกระทำหน้าที่แต่ละอย่างๆ ของตน ประกอบด้วย ศรัทธา วิริยะ สติ สมาธิ ปัญญา โดยสรุปก็คือ คุณภาพของใจได้รับการพัฒนา ซึ่งมีผลให้ ๑) มีศรัทธา คือเข้าใจเรื่องกฎแห่งกรรมลึกซึ้งขึ้น ๒) มีวิริยะ คือ มีจิตใจเข้มแข็งยิ่งขึ้น พร้อมที่ จะต่อสู้อุปสรรคทั้งมวล ๓) มีสติ คือ มีความรู้ตัวมากขึ้น ไม่เผลอไผลได้ง่าย ๔) มีสมาธิ คือ มีจิตใจมั่นคง ไม่วอกแวก เมื่อประสบปัญหาต่างๆ ๕) มีปัญญา คือ มีความเข้าใจโลก และ ชวตลก งบน