คัมภีร์ปฏิรูปมนุษย์ : หน้า 242/397

๒๒๘ คัมภีร์ปฏิรูปมนุษย์ ละเล็กละน้อย หรือมิฉะนั้นก็อยู่กันตามบ้านหลังเล็กๆ ที่ปลูกแออัดยัด เยียดกันในสลัมต่างๆ มีไม่น้อยที่ปลูกเป็นเรือนอยู่บนน้ำคร่า หรือบุกรุก ที่ริมคลองสาธารณะต่างๆ ไปจนถึงทำเพิ่งอยู่บนแพเชื่อมโยงระหว่างริม คลองกับฝั่งคลอง บ้านเหล่านี้โดยทั่วไปก็จะมีลักษณะที่เรียกว่าบ้านห้องเดียว (ภายในบ้านไม่มีการแบ่งเป็นห้อง) มีสมาชิกที่อยู่กันอย่างน้อยที่สุดก็ ๓ คน คือ พ่อ แม่ ลูก แต่ในสภาพที่เป็นจริงโดยทั่วไปนั้นจะมีสมาชิกใน ครอบครัวอยู่กันมากกว่านี้ ดังนั้นจึงเป็นไปไม่ได้ในการที่จะจัดบ้านที่ มีสมาชิกอยู่กันอย่างแออัดให้เป็นระเบียบเรียบร้อย สะอาดสะอ้าน ถูก สุขอนามัย เพียงแค่เรื่องห้องน้าก็เป็นปัญหาแล้ว บ้านคนยากจนแร้นแค้น ถ้าอยู่ในถิ่นทุรกันดาร ก็ขาดแคลน น้ำสำหรับอุปโภคบริโภค ผู้คนเหล่านี้จึงบำบัดทุกข์หนักของตนด้วยการ “ไปทุ่ง” ส่วนทุกข์เบานั้นปลดเปลื้องได้ง่ายกว่า เพียงเหลียวซ้ายแลขวา มองไม่เห็นใครแปลกหน้า ก็ปฏิบัติการได้ สำหรับผู้ที่อยู่ตามริมคลองก็จะปล่อยทุกข์ไม่ว่าหนักหรือเบา ลงคลอง โดยคิดด้วยจิตเป็นกุศลว่า จะบริจาคอาหารให้ปลาและเหล่า สัตว์น้ำทั้งหลาย ในขณะเดียวกันก็ใช้น้ำในคลองที่ตนปล่อยสิ่งปฏิกูลนั้น สำหรับบริโภคอุปโภค คนยากจนเหล่านี้ถ้าไม่มีโอกาสเรียนรู้ถึงสิ่งที่ดีกว่า เขาก็จะ ไม่รู้จักพัฒนาตนเอง การที่พวกเขาคุ้นอยู่กับความสกปรก ความไม่มี ระเบียบมาตั้งแต่เกิด จนกลายเป็นลักษณะนิสัยแล้ว พวกเขาก็จะไม่เห็น ความจําเป็นและคุณค่าของการรักษาความสะอาดอาคารสถานที่ เสื้อผ้า เครื่องนุ่งห่มและอาหาร พวกเขาจะไม่เห็นความจําเป็นและคุณค่าของการ จัดอุปกรณ์สิ่งของเครื่องใช้ให้เป็นระบบระเบียบ หรือการมีระเบียบวินัยใน การทำงาน การกินการพูด ตลอดจนการแสดงกิริยามารยาท โดยสรุปก็ คือพวกเขาจะมีลักษณะนิสัยเป็นคนมักง่ายนั่นเอง