คัมภีร์ปฏิรูปมนุษย์ : หน้า 72/397

คัมภีร์ปฏิรูปมนุษย์ ใจละเอียดมีคุณลักษณะอย่างไร? ใจละเอียด เป็นใจผ่องใส มีอิสระ และสว่าง คือไม่ถูกห่อ หุ้มปกคลุมด้วยกิเลส ทำอย่างไร ใจจึงละเอียด การทำให้ใจละเอียดไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะเป็นการสวนกระแส กิเลส กรรมวิธีฝึกอบรมใจให้ละเอียดนั้นซับซ้อนมากมาย จะทำได้สำเร็จ ต้องมีความอดทนสูง ถึงขั้นเอาชนะกิเลสได้ อย่างไรก็ตาม เพื่อให้เข้าใจง่าย อาจตอบคำถามนี้ได้ว่า “บุคคลที่ละกรรมกิเลส ๔ ได้ ย่อมมีใจละเอียดเสมอ” คนใจละเอียดมีคุณสมบัติอย่างไร? คุณสมบัติของคนใจละเอียด อาจกล่าวเป็นข้อย่อๆ ได้ดังนี้ ๑. มีสัมมาทิฏฐิเป็นพื้นฐานจิตใจ คือ เข้าใจถูกในเรื่องโลก และชีวิต จึงสามารถแยกแยะระหว่าง ดี-ชั่ว ถูก-ผิด บุญ-บาป ควร-ไม่ ควร ทั้งมีความเชื่อในเรื่องกฎแห่งกรรม โลกนี้ โลกหน้า ตลอดจนคุณ ของมารดาบิดา และคุณของการทำทานกุศล ฯลฯ พูดง่ายๆ ก็คือ มี ปรัชญาในการดาเนินชีวิตถูกต้อง ๒. พยายามปฏิบัติตามปรัชญาหรือทฤษฎีในการดาเนินชีวิต โดยการประกอบคุณความดีให้ยิ่งๆ ขึ้นไป ทำให้สามารถแก้ไขสิ่งที่ตนเอง ยังบกพร่องอยู่ และสามารถละเว้นกรรมกิเลสได้อย่างเด็ดขาดในที่สุด ๓. มีสติสัมปชัญญะตลอดเวลา