คัมภีร์ปฏิรูปมนุษย์ : หน้า 180/397

คัมภีร์ปฏิรูปมนุษย์ ธรรมเครื่องยึดเหนี่ยวน้ำใจในโลกเหล่านี้แล เป็นเหมือนเพลา รถอันแล่นไปอยู่ หากธรรมเครื่องยึดเหนี่ยวเหล่านี้ ไม่พึงมีไซร้ มารดาบิดาไม่พึงได้ความนับถือหรือความบูชา เพราะเหตุแห่งบุตร เพราะบัณฑิตทั้งหลายพิจารณา เห็นธรรมเครื่องยึดเหนี่ยวเหล่านี้โดยชอบ ฉะนั้นบัณฑิตเหล่านั้น จึงถึงความเป็นใหญ่ และเป็นผู้อันหมู่ชนสรรเสริญทั่วหน้าดังนี้ คาถาประพันธ์ที่ยกมานี้มี ๓ ตอนด้วยกัน คาถาประพันธ์ตอนที่ ๑ อาจสรุปประเด็นสำคัญไว้เป็น ๒ นัย คือ ๑. คฤหัสถ์ผู้สามารถ หมายถึงคฤหัสถ์ที่เป็นคนดีแล้ว ย่อม มีความนอบน้อมต่อทิศ 5 ด้วยการประพฤติปฏิบัติตนตามอริยวินัยอย่าง ครบถ้วนสมบูรณ์ ตามที่พระพุทธองค์ทรงกำหนดไว้ทุกทิศ เพื่อความสุข ความเจริญรุ่งเรืองในชีวิต ๒. คฤหัสถ์ที่ปรารถนาจะเป็นคนดี มีความสุขความเจริญรุ่งเรือง ในชีวิตบ้าง ก็พึงตั้งใจประพฤติปฏิบัติตามอริยวินัย ที่พระพุทธองค์ทรง บัญญัติไว้ในเรื่องทิศ 5 ให้สมบูรณ์ครบถ้วนตามสภาพที่ตนมีหน้าที่รับ ผิดชอบ เช่น ผู้ที่เป็นมารดาบิดาก็ต้องปฏิบัติต่อบุตรธิดา ให้ถูกต้องตาม หน้าที่ของมารดาบิดา ผู้ที่เป็นบุตรธิดา ก็ต้องปฏิบัติต่อมารดาบิดาของ ตนให้ถูกต้อง ตามหน้าที่ของบุตรธิดา เป็นต้น คาถาประพันธ์ตอนที่ ๒ มีประเด็นสำคัญอยู่ ๓ ประเด็น คือ ๑. บัณฑิตผู้ถึงพร้อมด้วยศีล หมายถึง คนที่มีอริยวินัย ฉลาด ต่อการประพฤติปฏิบัติต่อทิศ 5 และเป็นผู้มีความคิดละเอียด คือ สุขุม ลึกซึ้งด้วยเหตุผล มีวาจาหลักแหลม สุภาพ นุ่มนวลมีปฏิภาณไหวพริบ