วินัยและอิทธิพลในชีวิตฆราวาส : หน้า 279/397

บทที่ ๘ วินัยต่างๆ ให้แก่ฆราวาสโดยทั่วไปในสังคม ที่มีบทบาทสำคัญยิ่งกว่าทิศอื่นๆ กล่าวอีกนัยหนึ่งก็คือ แหล่งสำคัญที่สุดในการอบรมปลูกฝังอริยวินัยของ ผู้คนในสังคม คือ “วัด” ทิศเบื้องซ้าย โดยทั่วไปแล้ว จะมีบทบาทและอิทธิพลต่อชีวิตของคน เราเมื่อเติบโตขึ้น นับตั้งแต่วัยรุ่นจนถึงเป็นผู้ใหญ่ แต่จะไม่มีอิทธิพลต่อ วัยเด็กมากนัก ดังนั้นบุคคลที่ได้รับการหล่อหลอมนิสัยดีๆ มาจากทิศ เบื้องหน้าตั้งแต่วัยเด็ก และจากทิศเบื้องขวาในวัยเรียน ย่อมจะไม่ตกอยู่ ใต้อิทธิพลของทิศเบื้องซ้ายที่นิสัยไม่ดี ตรงกันข้ามอาจจะสามารถชักจูง แนะนําทิศเบื้องซ้ายที่นิสัยไม่ดีให้กลับกลายเป็นคนดีได้อีกด้วย ทิศเบื้องล่าง ที่มีอิทธิพลในทางลบ อาจมีอยู่ ๒ กรณี คือ ๑. ในกรณีที่ผู้เป็นพ่อแม่ยกภาระหน้าที่ในการเลี้ยงดูบุตรของตน ให้ อยู่ในความรับผิดชอบของพี่เลี้ยงที่นิสัยไม่ดี หรือมิฉะนั้นพี่เลี้ยงแม้จะมี นิสัยดี แต่ไม่อยู่ในฐานะที่จะปฏิบัติตามวินัยได้เต็มที่ ๒. ในกรณีที่บุคคลซึ่งอยู่ในฐานะทิศเบื้องล่าง มีหัวหน้าที่เป็นคนไม่ดี สำหรับทิศเบื้องหลัง เป็นทิศที่มีบทบาทและอิทธิพลต่อชีวิตของคน เรา เมื่อเติบโตเป็นผู้ใหญ่แล้ว บุคคลที่มีทิศเบื้องหน้า ทิศเบื้องขวา และ ทิศเบื้องบนดีมาโดยตลอด ย่อมไม่ตกอยู่ใต้อิทธิพลของทิศเบื้องหลังที่ไม่ดี ในทางกลับกันอาจสามารถแก้ไขทิศเบื้องหลังซึ่งมีนิสัยไม่ดี ให้เปลี่ยนเป็น คนดีได้ จากที่กล่าวมาแล้วทั้งหมดนี้ จะเห็นได้ว่า แหล่งสำคัญในการ ปลูกฝังอริยวินัยที่สำคัญของคนเรา อยู่ที่บุคคลใน ๓ ทิศ คือ ๒๖๕