คัมภีร์ปฏิรูปมนุษย์ : หน้า 68/397

คัมภีร์ปฏิรูปมนุษย์ ๔. ตามปกติใคร ๆ ก็ต้องการคบกับคนที่มีความจริงใจ สัญลักษณ์ที่บ่งชี้ความจริงใจ คือ วจีสุจริต หรือที่สำคัญคือไม่พูดเท็จ บุคคลที่เคยเป็นที่แสนรักแสนห่วงซึ่งกันและกัน ไม่ว่าจะเป็นภรรยา สามี เพื่อน ฯลฯ แต่ถ้าฝ่ายใดพบว่าอีกฝ่ายหนึ่งขาดความจริงใจ ย่อมหมด รักได้ เพราะฉะนั้น คนดีที่มีสติสัมปชัญญะบริบูรณ์ย่อมไม่พูดเท็จ ถ้าใคร พูดเท็จ แสดงว่าถูกอำนาจกิเลสครอบงำจิตใจ ดังนั้น มุสาวาท จึงจัดเป็น กรรมกิเลส ผู้ที่ละกรรมกิเลสได้ครบ ๔ ประการ จัดได้ว่าเป็นผู้ที่มีคุณสมบัติ เข้าเกณฑ์มาตรฐานอันดับแรกของคนดี เพราะมีจิตใจบริสุทธิ์ ไม่เป็นทาส ของกิเลส ส่วนผู้ทำกรรมกิเลส ๔ แม้เพียงประการเดียวก็ต้องถือว่าเป็น คนไม่ดี เพราะใจของเขาถูกกิเลสครอบงำ คนประเภทนี้นอกจากจะไม่ได้ รับการสรรเสริญจากบัณฑิตแล้ว ยังถูกดูหมิ่นดูแคลนจากสังคมอีกด้วย เพราะเขาไม่สามารถควบคุมตนเองให้ตั้งอยู่ในความดีได้ เป็นคนไม่มีวินัย การกระทำของเขาท่าให้เขาหมดศักดิ์ศรีแห่งคนดี นั่นคือ ศักดิ์ศรีแห่ง ความเป็นมนุษย์ของตัวเขาเอง ดังนั้นจึงกล่าวสรุปได้ว่า คนดี คือ ผู้ที่มีความ สํานึกรับผิดชอบต่อศักดิ์ศรีแห่งความเป็นมนุษย์ของตนเองเสมอ ใคร ก็ตามที่ขาดความสํานึกรับผิดชอบต่อศักดิ์ศรีแห่งความเป็นมนุษย์ของตนเอง ย่อมได้ชื่อว่า คนชั่ว อนึ่ง ผู้ที่ทำกรรมกิเลส ๔ ย่อมหมดอำนาจที่จะทำความดี หรือ หมดอำนาจที่จะครองมนุษยสมบัติของตน สมบัติในเมืองมนุษย์ที่มีอยู่ ก็ จะพลอยร่อยหรอลงไปเรื่อยๆ แท้ที่จริง สมบัติที่มีค่าสูงสุดของมนุษย์ก็คืออัตภาพร่างกายที่ เป็นมนุษย์และจิตใจ ที่ดีงาม ใครก็ตามที่ปล่อยให้อำนาจกรรมกิเลสครอบงำ ประพฤติกรรมกิเลสซ้ำแล้วซ้ำเล่า ย่อมหมดอำนาจที่จะทำความดี หมด อำนาจแห่งความเจริญรุ่งเรือง นั่นคือ หมดศักดิ์ศรีแห่งความเป็นมนุษย์