การวิเคราะห์ตันหาผลในพระธรรม : หน้า 17/304

ข้อความในภาพคือ: "ประโคม - พระอิ้มปทิฏฐุทฺธมป์ราปาเลภ ภาค ๙ - หน้า ที่ 15 ชื่อว่าไม่มีอันตราย เพราะอันตรายชนิดใดชนิดหนึ่ง บรรดาอันตรายมีการตัด การผ่า และการเจาะเป็นต้น ชื่อว่านุ่มคง เพราะถึงความเป็นของมันเอง ต้นไม้ (นั่น) แม้ถูกบุคคลรานแล้ว ณ เบื้องบน ย่อมออกขึ้นได้อย่างเดียว ด้วยอำนาจจงใหญ่โต ฉันใด ทุกข์นี้ ที่ต่างด้วยทุกข์ชาตุก็เป็นฉันนั้น เมื่ออนุสัยคือความนอนเนื่องแห่งตนเป็นไปทางทวน ๖ อนพระอรหัตมรรคยังไม่จบคืออันตาไม่ขาดแล้วเบื่อกินรำไป ในกพนั้น ๆ จนได้ ฉันนั้นนันเอง. บทว่า ยสูญ เป็นต้น ความว่า ตันหาผลประกอบด้วยกระแส ๑๖ ด้วยสามารถแห่งตันหาตรีอายุหนา คือ ตันหาวิจติอิงอายตนะภายใน ๑๘ ตันหาวิจติอายตนะภายนอก ๑๘ ด้วยประการณว่า ชื่อว่า ไหลไปในอารมณ์เป็นที่ชอบใจ เพราะอรรถวิจารระหว่าว ย่อมไหลไป คือเป็นไปในอารมณ์มีริปเป็นต้น อันเป็นที่ชอบใจ เป็นธรรมชาติ กล่า คือมีกำลัง ย่อมมีแก่วบุคคลใด ความดำรึงหลาย ชื่อว่าเป็นธรรมชาตใหญ่ เพราะความเป็นของใหญ่ โดยอันเกิดขึ้นน้อย ๆ ไม่ ค่ะยานาหรือลิขโนวา อัศจรรย์ ย่อมนำบุคคลนั้นผู้ชื่อว่ามีฤทธิ์ชั่ว เพราะความเป็นผู้มีญาณวิปิตไป. บทพระคาถาว่า สวนุติ สุพีร์ โสตตา ความว่า กระแสตันหาหลานนี้ ชื่อว่าย่อมไหลไปในอารมณ์ทั้งปวง เพราะไหลไปในอารมณ์ทั้งปวงมีรูปเป็นต้น ด้วยอำนาจแห่งทรวงมีบูญทรวงเป็นต้น หรือเพราะตันหาที่หมด คืออุปนิษฐา สัตตตีนหา คันตีนหา คันตีนหา ๑. ๒. ดูความพิสดารใน อภ. วิน. ๔๕/๔๙๐."