คติสมันต์นบสักกา อรรถถากพระเวนิ มหาวรรค ตอน ๑ : หน้า 20/233

ประโยค - คติสมันต์นบสักกา อรรถถากพระเวนิ มหาวรรค ตอน ๑ หน้าที่ 13 พระผู้มีพระภาคให้ ๕ สัปดาห์ผ่านพ้นไป ในประเทศใกล้เคียง โพธิฤกษ์นั้นเอง จึงในสัปดาห์คริบ ๕ เสดจากโคภิฤกษ์ เข้าไปถึงอชบาโลโกรธ ด้วยประกาศนี้ ได้รับว่า คนเลี้ยงแพะในที่นี้มางแห่งต้นโนครธนั้น เพราะ เหตุนั้น ต้นโนครจึงชื่อว่า “อชปานิโครธ สองบทว่า สุตตาหะ วิญญุติลุงปฏิสถานา มีความว่า เมื่อ ทรงพิจารณาธรรมอยู่ที่ต้นอชปานิโครณะแห่งนั้นแน่นอน เชื่อว่าประทับ เสวยวิญญุติสุข ต้นไม้ นั้น อยู่ด้านกตะวันออกจากต้นโพธิ ก็เลย เมื่อพระผู้มีพระภาคประทับนั่งองค์นี้ที่ต้นอชปานิโครธนี้ พราหมณ์ คนหนึ่งได้มาทูลถามปัญหากระพระองค์ฯ เพราะเหตุนั้น พระธรรมม- สังหคาจากิลกล่าวว่า อต โอ อญฺญตํโร เป็นดังนี้ บทว่าบทกล่าวนี้ว่า หู้หูกชาติโก มีความว่า ได้ว่าว่า พราหมณ์นั้นชื่อทุจิมังคลิ เคียวดาวดํา หึิ ด้วยอำนาจความ ถืออัต และด้วยอำนาจความโกรธ เพราะฉะนั้น เขาจึงเรียกว่า “พราหมณ์ผู้หุกชาติต” บางอาจยิ่กกล่าวว่า “พราหมณ์ผู้หุกชาติต” ปัง สองบทว่า เอตมฏดํ วิทฺวา มีความว่า พระผู้มพระภาคทรง ทราบใจความสำคัญแห่งคำที่กล่าวนั้น จึงทรงเปล่งอุทานนี้ในเวลานั้น เนื้อความแห่งอุทานนี้ว่า ว่า พราหมณ์ได้ คือนอว่าเป็นพราหมณ์ เพราะมีปธรรมอัดลออเสียนแล้ว จึงได้เป็นผู้ประกอบด้วยบรรธรรม