คติสมุนปาถีกา อรรถาธิบายพระวินัยมหาวรรค ตอนที่ 1 : หน้า 207/233

ประโยค - คติสมุนปาถีกา อรรถาธิบายพระวินัยมหาวรรค ตอนที่ 1 - หน้าที่ 200 เป็นประมาณแห่งสมุ, เรืออ่อมพาสงนั้นแลบ่งเลยสมุนั้นไป; เมื่อเป็นเช่นนั้น ญาติจะอยู่ในสมุหนึ่ง อนุสาวนาจะอยู่ในอีกสมุหนึ่ง, เพราะเหตุนี้ พึงออกเรือไว้กับหลัก หรือทอดสมอ หรือผูกที่ดินไม่ให้ตกภายในแม่น้ำกระทำกรรม. สติอยู่บนรานที่ผูกขึ้นในภายในแม่น้ำก็ดี บนต้นไม้ที่เกิดในแม่น้ำก็ดี ก็อควร. แต่ถ้ากิ่งแห่งต้นไม้ก็ดี ย่านที่ออกจากต้นไม้นั้นก็ดี อย่างอยู่ วิหารสมา หรือท่านสมา นอกฝั่งแม่น้ำ ต้องชำระสมอให้เรียบร้อย หรือคัดสั้นของสมา, แล้วจึงทำกรรม. จะผูกเรือที่กิ่งแห่งต้นไม้ที่ขึ้นอยู่บนดิน สี่ยืนลงไปในแม่น้ำ หรือท่านไทรแล้วกระทำกรรมไม่ควร. เมื่อจะทำ ต้องชำระสมอให้เรียบร้อย หรือควรตัดเสียด ให้การที่กิ่งไม้หรือหนังไพรนั่น, ซึ่งยื่นลงไปในแม่น้ำ หรือท่านไทร แล้วทำกรรมก็ไม่ควร. [๑๓๕] ต้องชำระสมอให้เรียบร้อยแล้ว จึงทำกรรม. ถ้าเสียงสะพานตั้งอยู่ในแม่น้ำ ส่วนตัวสะพานเช็ดอยู่ในอากาศบนฝั่งทั้ง ๒ ย่อมควร. แก้ศิลาหรือเกะ มีอุทยานในแม่น้ำ, ใน ๔ เดือนแห่งฤดูฝน เฉพาะฤดูฝนตามปกติมีประกาศกล่าวแล้วในหนงหลัง น้ำท่วมประเทศเท่าใด แห่งศิลาหรือเกะนั้น, ประเทศเท่านั้น นัยเป็นแม่น้ำนั่นกัน. แต่ไม่ควรถือเอาโอกาสที่หวังน้ำ