คติธรรมปาฐกถา ถวายพระนิพนธ์มหาวรรณะ ตอน ๑ : หน้า 31/233

ประโยค - คติธรรมปาฐกถา ถวายพระนิพนธ์มหาวรรณะ ตอน ๑ - หน้าที่ 24 บทว่า ยุทธ ฤิ นาม มีความว่า ในโลกชื่อใด. บทว่า ภคตโล ปฏิโต ปาฐูโท มีความว่า ท่าวสังสมดี- พรหมได้พามาหพรหมทั้งหลาย ในพ้นนี้จักรวาล มาปรากฏเฉพาะ พระพัทธพระผู้มิพระภาค เพื่อทูลวิจารณ์ ให้ทรงแสดงธรรม. บทว่า อุปปรชญาชาติ คำว่าธีติวิเคราะห์ว่า รูที คือ ราช โทษะ โมทะ น้อย ในขันธ์ มีแล้วด้วยปัญญา เป็นปกติแห่งคน ของสัตว์เหล่านี้ เหตุนี้สัตว์เหล่านี้ ชื่อผู้มีตัน สัตว์ผู้มีติฉินน้อย ในขันธ์. บทว่า วิภูสุตติ ชมมุตติ ได้แก่ ธรรมคือ ลังจะ ๔. บทว่า อญุญาตาโร ได้แก่ ผู้ตรัสรู้. บทว่า ปฏูโสโล ได้แก่ มีปราณุ. สองบทว่า สมเลติ ฉินติโต มีความว่า อัคนูทั้งหลายทั้งผู้มี มลทินมีราคาปัน คิดแล้ว. บทว่า อุปปรติ มีความว่า ของเปิดประตูนั้น. สองบทว่า อนุตสโล ทูรัส มีความว่า อภิรมณ์เป็นประตู แห่งนี้พานซึ่งเป็นธรรมไม่ตาย. บทพระคาถาว่า สุตนุตฺ ถมฺม วิมลานนพุทธํ มีความว่า สัตว์เหล่านี้ฟังธรรมคือสำะยะ ที่พระสมัพทพา ซึ่งเป็นผู้ปราศจาก มลทินเพราะไม่มีมลทินมีราคาปัน คิดแล้ว ตรัสสมควแล้ว. บทพระคาถาว่า เสละ ยถา ปทุมพฤฒภิญฺโญ [๑๖] มีความว่า เหมือนอย่างว่า บรุษผู้มีดวงตานั้น ยืนบนยอดภูเขาซึ่ง