กรรมวาระพระวินัยมหาวรรค: วิสุทธิมรรค : หน้า 150/233

ประโยค - คติสมุนปาสตร์กี กรรมวาระพระวินัยมหาวรรค ตอน ๑ - หน้าที่ 143 สองบทว่า วิสุทธิมรรค มีความว่า กิฎฐันติ ด้วยอานาจ ความกลัว ละสมสัญญาเสีย ได้กระทำเสียงดังผิดครูป สองบทว่า คุรุมุข ฎุตต คำว่า คุรุม โบ อุตต บทนันท่านมิได้ทำการลบ อ ธิษฐานกล่าวไว้ ความสังข์บในคีนี้ ผู้ ศึกษาพึงทราบดังว่า "ท่านทั้งหลายแหละ เป็นนาค ชื่อเป็นผู้มีธรรม ไม่อจงงาม คือ ไม่เป็นผู้มีธรรมอค้นงามในธรรมวินัยนี้ เพราะ เป็นผู้ไม่ควรแก่การวินิจฉัยและมรรคผล." บทว่า สตายา ได้แก่ นางนาคนั่นเอง แต่ว่า เมื่อใด นาคัน เสพเมนคุณด้วยชาตอื่น ต่างโดยชนิดมีผู้เป็นมนุษย์เป็นต้น, เมื่อฉันย้อมเป็นเหมือนเทพบุตร ส่วนคำว่า ปัจจัยสองอย่างในพระ บาลีนี้ พระผู้พระภาคตรัสแล้ว ด้วยอำนาจแห่งความรู้ประกฏ ตามสภาพเนื่อง ๆ ในประวัติ ก. และกรรมซึ่งปรากฏตามสภาพ ย่อมมีแก่นาคใน ๕ กาล คือ เวลาปฏิสนธิหนึ่ง เวลาออกคราบหนึ่ง เวลาที่เสพเมนคุณด้วยนาคาชาติของตน (มาชาติสมกัน) หนึ่ง เวล ที่ว่างใจยังลงสูมาหลับหนึ่ง เวลาหนึ่ง. ในคำว่า ติฎฐานุคโต ภิกขุวา เป็นดังนี้ มีวิริฉันว่า จะเป็นนาค หรือจะเป็นสัตว์พิเศษผู้ใดผู้นั้นมีสมรรถนาพเป็นต้นกี ตามที ผู้ใดผู้หนึ่ ง [๓๓] ซึ่งเป็นมนุษย์ชาติ โดยที่สุดแม้ว่าทั้งสังกาทเวร บรรดามี ทั้งหมดเทวา พึงารบว่า เป็นคริฉาน ในอรรถนี้ ผู้่นอนภิญญาทั้งหลายไม่ควรให้อุปสมบท ไม่ควรให้อบรมพา, แม้ อุปสมบทแล้ว ก็ครอให้จบายายเสีย. ตรงฉากตัวดถูกา จบ.