บทวิเคราะห์พระวินัยมหาวรรค ตอน ๑ : หน้า 80/233

ประโยค - คตอสนฺตา สภิกขา อรรถกถาพระวินัยมหาวรรค ตอน ๑ - หน้าที่ 73 [ว่าด้วยองค์เป็นเหตุรังสียัง] ในองค์เป็นเหตุรังสียังจากอุปฺชามัย เป็นคำว่า "อุปฺชามัย" หลักไปเสียก็ มีวิจฉันดังต่อไปนี้ :- บทว่า ปุกฺกนฺโถ มีความว่า อุปฺชามายใครจะย้ายไปจากอาวาสนั้น หลักไปเสีย คือ ไปสู่ศาล ก็แล้วแต่ท่านไปแล้วอย่างนั้น, ถ้าเมีเท่านไปแล้วอย่างนั้น, ถ้า deprivation วิญญูมีภิกข์ผู้ให้สภัย, หรือแม้ในภายอื่น คนเคยถือ นิสัมภัญญฺใด, หรือภิกฺขุใดสมโภคและบริการเป็นอย่างเดียวกัน, พึงถิ่นสัยในสำนัับกิริยานั้น. แม้ว่าจะก็อ้างไม่ได ้ได้. ถ้าภิกฺขุเช่นนั้นไม่มี, ภิกฺขุอื่นก็เป็นลักษมีก็ไดฺ,เมื่อวันนี้ก็อาจไม่ได้ ถ้า ภิกฺขุเช่นนั้นไม่มี, ภิกฺขุอื่นก็เป็นลักษมีก็ไดฺ,เมื่อวันเดียวก็อาจไม่ได้. ถ้าเธอให้ การให้อย่างนั้นนั้นเป็นการดี, แต่ถ้าเธออยาก"อุปฺชามัยของ ท่าน"ก็กลับเร็วหรือ" และอุปฺชามัยได้พูดไว้อย่างนั้น พึงตอบว่า "ถูก ละขอรับ" และถ้าเธอกล่าวว่า "ถ้ากระนั้น จงอยู่อุปฺชามายา" จะรออุปฺชามายกัลกลับก็ครร. แต่ถ้าโดยปกติ ตราบไม่ว่าเธอเป็นผู้มีศีลเป็นที่รัก พึงสงเกษร ๘-๕ วันที ภิกขุนั วะเป็นสกาลกัน หรือไม่ แล้วให้เธอทำโอกาส ขอนิสัย. แต่ถ้าในวัดที่อยู่ ไม่มี ภิกฺขุให้สัย[๔] ทั้งอุปฺชามายใดสั่งไว้ว่า "ฉันจะไปสัก ๒-๓ วัน พวกคุณอย่าทรนุทรายใจเลย" ดังนี้จึงไป ได้ความมั่นใจจนกว่า ท่านจะกลับมา, ถ้าแม้ว่าบ้านในที่นั้น เขานิมนต์ให้ท่านอยู่เกินกว่า วลาที่กำหนดไว้บ้าง ๕ วันหรือ ๑๐ วันไซร้, อุปฺชามันยังพึงส่งข่าวไป วัดที่อยู่ว่า "พวกภิกษุหนุ่มอย่าทรงทรายใจเลย. ฉันจักกลับในวัน