การแก้ปัญหาด้วยความรู้ในพระธรรม : หน้า 145/297

ประโยค - พระธรรมปทุฒิฤาษีแปล ภาค ๖. หน้าที่ 143 ความที่เธอสามารถนับได้. " ชื่อว่าขออุปมาปริญญาด้วยปัญญาของ ท่านนั่น ย่อมไม่มี. เหตุฉันแลท่านจึงทราบวูล่า:- "" รายในแม่น้ำงาด พี่สิ้นไป น้ำในห้วงน้ำ ใหญ่ พี่สิ้นไป ดินในแผ่นดิน พี่สิ้นไป การแก้ปัญหาด้วยความรู้ของข้าพระองค์ ย่อมไม่สิ้นไปด้วยคะแน่น."" มีคำอธิบายไว้ดังนี้. " ขันพระองค์ผู้บรญ ผู้สมบรณด้วย ความรู้ เป็นที่พึงของโลก ก็ถ้าว่า เมื่อข้าพระองค์แก้ปัญหานี้แล้ว บุคคลพึงใส่รายในสิ่งหนึ่ง หรือหยาดน้ำหยด ๑ หรือดิน ร่วมกัน๑ เมื่อข้าพระองค์แก้ปัญหาย่อย หรือพ้น หรือแสนข้อ พึงใส่คะแนนทั้งหลายมีรายเป็นต้น ที่ละ๑ ณ ส่วนหนึ่งใน แม่น้ำนาคา, คะแนทั้งหลายมีรายเป็นต้นในแม่น้ำงาดเป็นต้น พึงถึงความสิ้นไปเร็วกว่า; การแก้ปัญหาของข้าพระองค์ ย่อมไม่สิ้นไป."" ิกฎแห่งปัญญาในอย่างนี้ ก็ยังไม่เห็นมูลเหตุหรือเรื่องปลาย แห่งปัญหาที่พระศาสดาศาสนามแล้วในพุทธวิธี ต่อดังอยู่ในองค์พระ ศาสดาประทานแล้ว จิแก้ปัญหาได้. กิฎุทั้งหลายฟังตั้งแล้วสนทนา ก็นว่า " แม้นทั้งหมด อันพระศาสดาศาสนามีปัญหาใด ไม่อาจแก้ได้, พระอรหันตเถรผู้นี้เป็นธรรมสนานดี ผู้ถือว่านั้น แก้ปัญหานั้นได้." พระศาสดาตรัสบัดือนั้นก็แล้วตรัสว่า " สารุปตรแก้ปัญหาที่มหาชน ไม่สามารถจะแก้ได้ ในบัดนี้เท่านั้นชนะได้; แม้ในก่อน เธอก็แก้ได้"