พระธรรมปทฺุฐกถา ภาค ๖ : หน้า 280/297

ประโยค - พระธรรมปทฺุฐกถา ภาค ๖ หน้าที่ ๒৭๘ พรามณ์ชื่อโนัน รู้ว่า ' พระเจ้าสุโขทัยเป็นพระบิดาของพระ- ตาคง, พระนางเจ้ามาหาราย เป็นพระมารดา, ทั้งรู้อยู่ (อย่างนั้น ) และ พร้อมกับพรามณ์นั้นเรียกพระตาคว่ำ 'บุตรของเรา', ฝ่าย พระตาคดา ก็ทรงรับรองอย่างนั้นเหมือนกัน; จักมีเหตุอะไรหนอ แล้ว ? พระศาสดา ทรงสั่งบถกาของภูษาเหลี่ยนแล้วตรัสว่า " ภิกฺษุ ทั้งหลาย ทั้ง ๒ สามีภรรยานั้น ย่อมเรียกบุตรของตนเช่นนั้นว่า 'บุตร' ดั่งนี้แล้ว จึงทรงนำอดีตนิมา ทรงแสดงความที่พระ- องค์เป็นบุตรของพราหมณ์ผมมียัง ๒ นั้นสั้น ๓ พันกว่าถ่า " ภิกฺษุ ทั้งหลาย ในอดีตกาล พราหมณ์นี้ ได้เป็นบิดาของเรา ๕๐๐ ชาติ ติ ด กัน, เป็นอาเภอเรา ๙๐๐ ชาติ, เป็นลูของเรา ๕๐๐ ชาติ, ถึงพราหมณ์นั้น ก็ได้เป็นบิดาของเรา ๕๐๐ ชาติ, ถือว่ามีความ ของเรา ๕๐๐ ชาติ, เป็นป่าของเรา ๕๐๐ ชาติ, เราเป็นผู้รูญแล้วในเมือ ของพราหมณ์ ๑ พัน ๕ ร้อยชาติ; เจริญแล้วในเมือพราหมณ์ ๑ พัน ๕ ร้อยชาติเช่นนี้," แล้วได้ทรงภาษิตพระคาถานี้ว่า:- "ใจยอมดูอ่อน, แม้ก็เลื่อมใสในบุคคล ใด, เขาย่อมสนทนามในบุคคลแม้นั้น ซึ่งตน ไม่เคยเห็นโดยแท้". ความรักนั้น ย่อมเกิด เพราะอาเย็นเหตุ ๒ ประการอย่างนี้ คือ เพราะ การอยู่ร่วมกันในกาลก่อน ๑ เพราะการเอกูล