พระธัมมปวัฏฐกถา ภาค ๖ - การรักษาตนเอง : หน้า 9/297

ประโยค - พระธัมมปวัฏฐกถา ภาค ๖ - หน้าที่ ๗ [ แก้รถรร ] บรรดาคนหล่านั้น ในบทว่า ยามนี้ พระศาสดาทรงแสดง หว่าวั้ง ๑๓ วันได้ว่านี้ว่า ยาม เพราะความที่พระองค์ทรง เป็นใหญ่ในธรรม และเพราะความที่พระองค์ทรงฉลาดในเทศนาวิธี เพราะเหตุนี้ ในพระคาถานี้ บัณฑิตพิชญาหน้าว่าอย่างนี้ว่า "ถ้าบุคคลารบตามว่าเป็นที่รัก พึงรักษาตนให้เป็นอันรักษาดี แล้ว คือพิชญาตนแล้ว โดยประกาศที่ตนเป็นอันรักษาดีแล้ว" บรรดาคนผู้กล่าวตามนั้น ถ้าผู้เป็นคฤหัสถ์ว่า 'จักรักยา ตน' ดังนี้ เข้าไปสู่ช่องที่ขาดไว้ให้เรียบร้อย เป็นผู้มีอารักขา สมบูรณ์ อยู่บนพื้นปราศจากชนบนก็ดี ผู้เป็นบรรพชิต อยู่ในอาช ปิดเรียบร้อย มีประตู้และหน้าต่างอันปิดแล้วก็ดี ยังไม่ชื่อว่า รักษา ตนเอง แต่ผู้เป็นคฤหัสถ์ ทำบุญทั้งหลายก็มาเป็นตันตามกำลัง อยู่ หรือผู้เป็นบรรพชิต ถึงความบวชวนวายในวัตร ปฏิวัตร ประดิษ และทำวินัยใจอยู่ ชื่อว่ารักษาตน บรรดาผู้เป็นบัณฑิต เมื่อไม่อาจ (ทำ) อย่างนั้นได้ใน ๓ วัย (ต้อง) ประคับประคองตนไว้ แมในวัยใดว่าสิได้เหมือนกัน ก็ ถ้าผู้เป็นคฤหัสถ์ ไม่อาจทำกุลได้ในปฐมวัย เพราะความเป็นผู้หมกมุ่น อยู่ในการเล่นไร่ ในมัชฌิมวัย จิเป็นผู้ไม่ประมาทในเพ็ญกุศล ถ้าบมัชฌิมวัย ยังต้องเลี้ยงมจบและกรรย ไม่อาจบำเพ็ญกุศลได้ไฉร ในปฐมวัย จิบำเพ็ญกุศลให้ได้ ด้วยอาการเมื่อตนนี้ ตนต้องเป็น อันเขาประคับประคองแล้วที่เดียว แต่เมื่อเขาไม่ทำอย่างนั้น ตน