คุณสมบัติของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าและพระธรรม : หน้า 162/481

(4) เสด็จไปดีแล้ว (5) เป็นผู้รู้แจ้งโลก (6) เป็นสารถีฝึกคนที่ฝึกได้ไม่มีใครยิ่งกว่า (7) เป็นศาสดาของเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย (8) เป็นผู้ตื่นและเบิกบานแล้ว (9) เป็นผู้มีโชค ซึ่งย่นย่อลงในหลัก 3 อย่าง คือ 1. พระปัญญาคุณ ทรงมีพระปัญญา คือความรู้สัพพัญญุตญาณ 2. พระกรุณาธิคุณ ทรงคุณความดี คือความกรุณา ในฐานะเป็นคุณธรรมที่นำให้ ความดีอื่น ๆ ทั้งหลาย และประโยชน์สุขเกิดขึ้นแก่คนอื่น ๆ 3. พระวิสุทธิคุณ ทรงบริสุทธิ์ทั้งพระชาติ และความประพฤติทางกาย วาจา ใจ 2. พระธรรม พระธรรม คือคำสั่งสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเป็นความจริงที่สามารถเข้าถึงได้ ด้วย ถ้าเป็นผู้นำพระธรรมนั้นมาประกาศสั่งสอนผู้อื่น เผยแพร่ให้ผู้อื่นรู้ตามหรือตั้งศาสนาได้ เรียกว่าพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ถ้าค้นพบเองแต่ไม่ได้เผยแพร่พระธรรมนั้นแก่คนอื่น เรียก พระปัจเจกพุทธเจ้า เพราะไม่สามารถจะตั้งศาสนาได้ ถ้าเป็นผู้รู้ธรรม ตามที่พระพุทธเจ้าสั่ง สอนนั้น เรียกว่าอนุพุทธหรือสาวก คุณของพระธรรมมี 6 อย่าง คือ 1. เป็นธรรมอันพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสดีแล้ว 2. เป็นธรรมอันผู้ปฏิบัติจะพึงเห็นชัดด้วยตนเอง 3. เป็นธรรมไม่ประกอบด้วยกาล (เหนือกาลเวลา) 4. เป็นธรรมอันควรเรียกให้มาดู (พิสูจน์ได้) 5. เป็นธรรมที่ควรน้อมเข้ามาในตน 1 มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ เล่ม 12. ธรรมคุณ, 2539 หน้า 67. ศาสนา พุทธ DOU 147