หลักการและแนวทางของอาศรมในศาสนาฮินดู : หน้า 91/481

1) มอบสมบัติให้บุตรธิดา 2) บำเพ็ญประโยชน์เพื่อส่วนรวม 3) ออกบวชปฏิบัติธรรมที่เรียกว่า วานปรัสถ์ 4) ทำประโยชน์แก่สังคมด้วยการเป็นครูอาจารย์ อาศรมที่ 4 คือ สันยัสตาศรม อยู่ในช่วงอายุตั้งแต่ 75 ปีขึ้นไป สำหรับผู้ปรารถนา ความหลุดพ้น (โมกษะ) จะออกบวชเป็น “สันยาสี” เมื่อบวชแล้วจะสึกไม่ได้ บำเพ็ญสมาธิ แสวงหาความหลุดพ้นตามหลักกรรมโยคะต่อไป 3.4.2 หลักปรมาตมัน คำว่า “ปรมาตมัน” จึงหมายถึง สิ่งยิ่งใหญ่อันเป็นที่รวมของ ทุกสิ่งทุกอย่างในสากลโลก ซึ่งเรียกชื่อสิ่งนี้ว่า “พรหม” ปรมาตมันกับพรหมจึงเป็นสิ่งเดียวกัน และมีลักษณะดังต่อไปนี้ 1) เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นเอง 2) เป็นนามธรรม สิงสถิตอยู่ในสิ่งทั้งหลายทั้งปวงเรียกว่าอาตมัน เป็นสิ่งที่มอง ไม่เห็นด้วยตา 3) เป็นศูนย์รวมแห่งวิญญาณทั้งปวง 4) สิ่งทั้งหลายทั้งปวงในสากลโลกล้วนเป็นส่วนย่อยที่แยกออกมาจากพรหม 5) เป็นตัวความจริง (สัจธรรม) สิ่งเดียว (โลกและสิ่งอื่น ๆ ล้วนเป็นมายา ภาพลวงที่มีอยู่ชั่วครั้งคราวเท่านั้น) 6) เป็นผู้ประทานญาณ ความคิดและความสันติ 7) เป็นสิ่งที่ดำรงอยู่ในสภาพเดิมตลอดกาล วิญญาณของสัตว์โลกทั้งหลาย (อาตมัน) คือส่วนที่แยกออกมาจากวิญญาณรวม ของพรหม (ปรมาตมัน) วิญญาณย่อยแต่ละดวงเหล่านี้เมื่อแยกออกมาแล้วย่อมเข้าสิงสถิตใน สิ่งมีชีวิตรูปแบบต่าง ๆ กัน เช่น ในร่างกายมนุษย์ เทวดา สัตว์และพืช มีสภาพดีบ้าง เลวบ้าง สุดแต่ผลกรรมที่ทำไว้ ซึ่งถือว่าเป็นทุกข์ทั้งสิ้น ตราบใดที่วิญญาณเหล่านี้ยังไม่สิ้นกรรม ย่อม ต้องเวียนว่ายตายเกิดผจญทุกข์อยู่ตลอดไป 3.4.3 หลักโมกษะ เป็นหลักความดีสูงสุด ดังคำสอนของศาสนาฮินดูสอนว่า “ผู้ใดรู้แจ้ง ในอาตมันของตนว่าเป็นหลักอาตมันของโลกพรหมแล้ว ผู้นั้นย่อมพ้นจากสังสาระการเวียนว่าย ตายเกิด และจะไม่ปฏิสนธิอีก” หลักโมกษะประกอบด้วยสาระสำคัญ 2 ประการ คือ 76 DOU ศ า ส น ศึกษา