ประวัติแคว้นโบราณในอินเดีย : หน้า 140/481

1. คันธาระ ตั้งอยู่ตรงลุ่มน้ำสินธุตอนบน นครหลวงชื่อ ตักศิลา เป็นสถาน ศึกษาศิลปวิทยา มีคณาจารย์ที่เรียกกันว่า ทิศาปาโมกข์ มีชื่อเสียงกระฉ่อนไปถึงประเทศกรีก และไอยคุปต์ว่า เป็นศูนย์กลางของวิชาการ ปัจจุบันคือประเทศอัฟกานิสถาน 2. กุรุ ตั้งอยู่ตรงลุ่มน้ำยมุนาตอนบน นครหลวงชื่อ อินทปัตถ์ หรืออินทร์ปรัสถ์ มี กษัตริย์ปราณฑพทั้ง 5 เป็นผู้ครองนคร และตำนานทางพุทธศาสนากล่าวถึงมากแห่ง เช่น เป็น ที่พระพุทธองค์ตรัสมหาสติปัฏฐานสูตร ซึ่งสันนิษฐานกันว่าน่าจะเป็นมณฑลปัญจาบ และเมือง เฑลหิ ปัจจุบันเรียก นิวเดลี ซึ่งเป็นเมืองหลวงของอินเดียในปัจจุบัน 3. ปัญจาละ ตั้งอยู่ตรงลุ่มแม่น้ำคงคาตอนบน นครหลวงเดิมชื่อ หัสดินาปุระ หรือ หัสดิน เป็นราชธานีที่สถิตของกษัตริย์เคารพจันทวงศ์ ต่อมาแยกราชธานีออกไปตั้งใหม่เป็น 2 แห่ง คือ ที่เมืองกัมปิละและเมืองกันยากุพช์ ปัจจุบันคือเมืองกาโนชหรือกาเนา 4. โกศล ตั้งอยู่ระหว่างภูเขาหิมาลัย กับแม่น้ำคงคาตอนกลาง มีนครหลวงเดิมชื่อ อโยธยา ภายหลังสร้างเมืองเป็นราชธานี ปัจจุบันเรียกว่า สะเหตุมาเหต แคว้นโกศลนี้มีอำนาจ มากถึงกับปราบได้ชนบทใกล้เคียง เช่น สักกะ 5. มัลละ ตั้งอยู่ถัดโกศลมาทางทิศตะวันออก นครหลวงเดิมชื่อ กุสาวดี ภายหลัง แยกออกเป็น 2 ส่วน คือ กุสินารากับปาวา เป็นราชธานี ปัจจุบันเรียกว่า ปาตราโอนะ 6. วัชชี ตั้งอยู่ติดกับมัลละ นครหลวงชื่อ เวสาลี หรือไพสาลี เป็นราชธานีของ กษัตริย์ลิจฉวี ปัจจุบันเรียกว่า เยซาระ ซึ่งพระมหาวีระศาสดาของศาสนาเชนก็เกิดในเมืองนี้ 7. อังคะ ตั้งอยู่ปลายแม่น้ำคงคา นครหลวงชื่อ จำปา เดิมเป็นเมืองที่เจริญ รุ่งเรืองมากแต่มาสมัยพุทธกาลต้องขึ้นอยู่กับแคว้นมคธ ซึ่งมีพระเจ้าพิมพิสารเป็นผู้ปกครอง 8. กัมโพชะ ตั้งอยู่ใต้แคว้นคันธารราษฎร์ มีนครหลวงชื่อ ทวารกะ สร้างขึ้น ริม มหาสมุทรในแคว้นวล หรือคุรธรราษฎร์ ปัจจุบันเรียกว่า คุธรัฐ เป็นแคว้นเหนือมณฑล บอมเบย์ในปัจจุบัน 9. มัจฉะ ตั้งอยู่ระหว่างลำน้ำสินธุกับยมุนาตอนบน นครหลวงชื่อ สาคละ พระเจ้า มิลินท์ เป็นผู้ครองนครนี้ 10. สุรเสนะ ตั้งอยู่ระหว่างลำน้ำสินธุกับยมุนาตอนล่าง นครหลวงชื่อ มถุรา ภาย หลังย้ายไปสร้างนครทวารถะ เป็นราชธานีขึ้นใหม่ 11. วังสะ ตั้งอยู่ใต้ลำน้ำยมุนา ต่อจากกาสีไปทางทิศตะวันตก นครหลวงชื่อ โกสัมพี บัดนี้เรียกว่า โกแซม นครนี้เจริญรุ่งเรืองมาก เพราะเป็นศูนย์กลางการค้า พระเจ้าอุเทน ศ า ส น า พุทธ DOU 125