มรรคมีองค์ 8 : หน้า 169/481

5.4.5 มรรคมีองค์ 8' 1. สัมมาทิฐิ : ความเห็นชอบ มีลักษณะเด่นๆ ดังนี้ 1) ความเข้าใจชัดว่าอะไรคือทุกข์ อะไรคือสาเหตุแห่งทุกข์ อะไรคือความดับทุกข์ และอะไรคือมรรควิธีหรือมรรคปฏิบัติที่จะนำไปสู่ความดับทุกข์ 2) ความเข้าใจว่าอะไรคือกุศลกรรม อะไรคืออกุศลกรรม 3) ความเข้าใจหลักปฏิจจสมุปบาท คือกระบวนการเกิดขึ้นและดับแห่งทุกข์ โดยปัจจัยอาศัยกัน 2. สัมมาสังกัปปะ : ความดำริชอบ มีลักษณะเด่นๆ 3 ประการ ต่อไปนี้ 1) ความคิดที่ปลอดโปร่ง ไม่หมกมุ่นพัวพันอยู่ในสิ่งที่สนองความอยาก อันได้แก่ รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส ที่เรียกว่า “กามคุณ” รวมถึงความคิดเสียสละ ปราศจากการครุ่นคิดหาผลประโยชน์ใส่ตัว (เนกขัมมวิตก) 2) ความคิดที่ไม่พยาบาทมุ่งร้ายใคร เต็มไปด้วยความเมตตากรุณา (อพยา ปาทวิตก) 3) ความคิดไม่เบียดเบียนใคร ไม่คิดทำร้าย หรือทำลายใคร (อวิหิงสาวิตก) 3. สัมมาวาจา : การเจรจาชอบ มีลักษณะดังนี้ 1) งดเว้นจากการพูดเท็จ (มุสาวาท) 2) งดเว้นจากการพูดส่อเสียด ยุยงให้เกิดความแตกแยก (ปิสุณวาจา) 3) งดเว้นจากการพูดหยาบคาย (ผรุสวาท) 4) งดเว้นจากการพูดเพ้อเจ้อ คือพูดสิ่งไร้สาระ (สัมผัปปลาปะ) 4. สัมมากัมมันตะ : การทำงานชอบ มีลักษณะดังนี้ 1) งดเว้นจากการทำลายชีวิตคนอื่นและสัตว์อื่น (ปาณาติบาต) 2) งดเว้นจากการขโมยของของคนอื่น (อทินนาทาน) 3) งดเว้นจากการประพฤติผิดในกาม (กาเมสุมิจฉาจาร) 1 หน้า 348. มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, พระสุตตันตปิฎก ทีฆนิกาย มหาวรรค เล่ม 10. มรรคมีองค์8, 2539 154 DOU ศ า ส น ศึ ก ษ า