พระเจ้าผู้เป็นหนึ่งเดียวและความเชื่อของคุรุนานัก : หน้า 193/481

ศาสนาของคนทั้งหลาย พระเจ้าเป็นผู้ปราศจากภัย ปราศจากเวร ไม่ใช่เป็นผู้ทำลาย เป็นผู้สร้าง เราไม่มีพระเจ้าสำหรับชาวมุสลิม เรามีพระเจ้าองค์เดียวองค์หนึ่งผู้เป็นเจ้าโลกทั้งสิ้น พระองค์ ไม่ทรงโปรดวรรณะหรือสี หรือลัทธิอันแยกบัญญัติออกไปแต่ละอย่าง พระองค์ไม่มีการเกลียด ไม่มีการทางแช่ง ทรงสาป เหมือนพระเจ้าองค์อื่นๆ” “พระเจ้าของเรา พระองค์ไม่มี (อายุ) จำกัด พระองค์ยังทรงความเป็นอยู่จริงแม้ใน เวลาปัจจุบัน พระองค์ไม่มีกำเนิด ทรงดำรงอยู่โดยลำพังพระองค์เอง เราย่อมเข้าถึงพระองค์ ด้วยความอนุเคราะห์ของครูบาอาจารย์ (ได้แก่ ตัวคุรุนานักเป็นปฐม)” “พระเจ้าของเราไม่มีใครทรงแต่งตั้ง พระองค์ประทับอยู่โดยลำพังพระองค์เดียว ไม่มี สิ่งใดครอบงำพระองค์ปราศจากความตาย ปราศจากความเกิด ปราศจากชาติตระกูล เป็นผู้ซึ่ง ใครหยั่งรู้มิได้ ปราศจากรูปและลักษณะ ข้าพเจ้าเข้าหาพระองค์ก็ได้พบพระองค์ภายในสิ่งอัน ประกอบด้วยรูปทุกอย่าง” ทั้งนี้ เพราะต้องการให้มุสลิมและฮินดูซึ่งกำลังวิวาทกันด้วยเรื่องเชื้อช ศาสนาสัมพันธ์เข้าด้วยกัน ในฐานะที่ตนเป็นฮินดู คุรุนานักจึงพยายามสอนให้พวกมุสลิมเลื่อม ใสในโอวาทของตนให้มากที่สุด คุรุนานักได้ศิษย์มุสลิมสำคัญคนหนึ่งชื่อ มารทาน (Mardana) ซึ่งเคยเป็นนักดนตรี ศิษย์ผู้นี้ใช้ศิลปะดนตรีเป็นกำลังสั่งสอนของอาจารย์เป็นอันมาก อาจารย์ กับศิษย์ออกเดินทางสั่งสอนไปตามหัวเมืองต่าง ๆ ในชมพูทวีปภาคเหนือ อันเป็นแหล่งกลาง ของศาสนาฮินดู จนขึ้นไปถึงแคว้นแคชเมียร์ในปัจจุบัน ได้สั่งสอนคนตามเมืองต่าง ๆ ตลอดเวลา 12 ปี ได้มีผู้เลื่อมใสนับถือเป็นอันมาก นับว่าได้ผลตามความมุ่งหมาย ได้กลับมาและสั่งสอน ผู้คนที่ถิ่นกำเนิดระยะหนึ่ง แล้วได้ออกเดินทางสู่อินเดียภาคใต้จนถึงแคว้นมัทราช อันเป็น ศูนย์กลางของศาสนาเชน ข้ามไปถึงเกาะลังกา นอกจากนี้ยังมีแหล่งสำคัญที่สุดที่คุรุนานักเดิน ทางไปสั่งสอนลัทธิ “สามัคคี เสมอภาค ศรัทธา และความรัก” ของตน คือ ประเทศอาระเบีย คุรุนานักเดินทางไปสั่งสอนถึงนครเมกกะ อันเป็นศูนย์กลางของศาสนาอิสลาม คุรุนานักได้ชื่อ ว่าเป็นศาสดาชาวอินเดียคนแรกที่เดินธุดงค์ไปถึงนครเมกกะ ออกจากนครเมกกะ คุรุนานัก เดินทางสั่งสอนเรื่อยไปถึงนครเมตินะ ผ่านเข้าไปจนถึงนครแบกแดดในแผ่นดินอิรัก ที่นั่นคุรุ นานักสั่งสอนอีกครั้งหนึ่ง ผู้ฟังทั้งหมดเป็นมุสลิม ระหว่างสั่งสอนมีผู้ตะโกนถามว่า ท่านเป็นใคร ท่านนับถือศาสนาประเภทไหน? คุรุนานักตอบว่า “ข้าพเจ้าคือ คุรุ ข้าพเจ้าเดินทางมาถึงที่นี่ เพื่อนำสิ่งสวัสดีมาให้ประชาชน ข้าพเจ้าปฏิเสธนิกายในศาสนาต่างๆ ทั้งหมด ข้าพเจ้าไม่นับ ถือนิกายใด พระเจ้าองค์หนึ่งองค์เดียวเท่านั้นเป็นที่นับถือของข้าพเจ้า ข้าพเจ้านับถือพระองค์ ในแผ่นดินนี้ ในสวรรค์ และในที่ทั้งปวง” ในระหว่างการเดินทางไปสั่งสอนนี้ นานักเคยผจญภัย 178 DOU ศาสนศึกษา