การบำเพ็ญประโยชน์และคุณค่าของขงจื้อ : หน้า 243/481

3. การบำเพ็ญคุณประโยชน์ ยึดหลักมนุษยธรรมให้มีเมตตาจิตต่อกัน ให้มีความ เข้าใจอันดีและความนับถือกัน ให้ปฏิบัติตนตามหลัก “ซึ่งกันและกัน” 4. การสร้างลักษณะนิสัยและทัศนคติที่ดีงาม เป็นสิ่งควรปลูกฝังให้มีอยู่ในตัวบุคคล เพื่อเป็นรากฐานของการเป็นพลเมืองดี ด้วยหลักข้อนี้ ขงจื้อจึงได้ย้ำถึงความสัมพันธ์ใน ครอบครัวว่าเป็นสิ่งสำคัญยิ่ง บุตรต้องเคารพบิดามารดา ภรรยาต้องเคารพสามี พี่และน้อง ต้องมีความรักและนับถือและเมตตากรุณาต่อกันด้วย การที่ราษฎรจะเชื่อฟังคำสั่งของรัฐบาล และการที่รัฐบาลจะปกครองราษฎรด้วยความร่มเย็นเป็นสุขนั้น ต้องเนื่องมาจากการปลูกฝัง ความรู้สึกอันนี้ให้มีในครอบครัวก่อน คือผู้น้อยต้องเคารพผู้ใหญ่ต้องคุ้มครองและให้ความ ยุติธรรมแก่ผู้น้อย ผลจากคำสั่งสอนข้อนี้เองศิษย์ทั้งหลายของขงจื้อจึงได้แยกออกมาให้เป็น หลักสำคัญเพิ่มขึ้นมาอีก 2 ข้อ คือ บุตรต้องอยู่ในโอวาทของบิดามารดาและความจงรักภักดี ต่อพระจักรพรรดิ 5. ขนบธรรมเนียมและจารีตประเพณี เป็นเครื่องยึดเหนี่ยวให้บุคคลประพฤติดีจึง จำเป็นที่จะต้องอาศัยการศึกษาเล่าเรียนให้รู้ถึงขนบธรรมเนียมและจารีตประเพณีโบราณ ซึ่ง บรรพบุรุษได้สร้างไว้ โดยเห็นว่าเป็นสิ่งดีงามแล้วเป็นมรดกตกทอดสืบต่อกันมา การศึกษา วรรณคดีและการศึกษาประวัติศาสตร์ล้วนเป็นสิ่งสำคัญในการถ่ายทอดสืบมรดกจากบรรพ บุรุษขงจื้อเน้นว่า ถ้ารัฐบาลใดต้องการปกครองให้ได้ดีแล้วต้องคำนึงถึงประวัติศาสตร์และ เหตุการณ์ในอดีตเป็นเครื่องสอนและชี้แนวทางให้ อนึ่งขงจื้อได้กล่าวว่าดนตรีเป็นเครื่องทำให้ จิตใจอ่อนโยนในขณะที่ประเพณีรัดรึงเราได้ก็เฉพาะร่างกายภายนอกเท่านั้น แต่ความซาบซึ้ง ในดนตรีนั้นจะเกิดขึ้นจากความรู้สึกภายใน ดนตรีชนิดต่างๆ ในท้องถิ่นหรือประเทศต่าง ๆ ย่อมแสดงถึงจิตใจและเป็นสัญลักษณ์ของขนบธรรมเนียมและจารีตประเพณีที่ต่างกันด้วย หลักคำสอนของขงจื้อกำหนดมาตรฐานของสังคมเพื่อให้สังคมดำเนินไปตามระเบียบ คำ สอนขงจื้ออยู่ในระดับศีลธรรม สามารถนำมาประยุกต์ใช้กับชีวิตได้โดยตรงกับจิตใจของชาวจีน ซึ่งไม่ชอบเพ้อฝันมากนัก แต่ชอบนำความคิดและความเชื่อมาปฏิบัติให้เกิดผลในชีวิตหลักคำ สอนของขงจื้อมีส่วนช่วยสร้างสรรค์จิตใจของชาวจีนและมีอิทธิพลมากต่ออารยธรรมจีนความเชื่อ ความคิด และระบบปรัชญาบางสาขา และมีส่วนช่วยสร้างสรรค์วรรณกรรมและวรรณคดีเป็น อย่างมาก จีนมีความเจริญทางศีลธรรมมานาน ขงจื้อได้มีอิทธิพลอย่างลึกซึ้งต่อชีวิตและความคิด ของประชาชนชาวจีนอย่างมากเพราะขงจื้อเป็นครูและเป็นผู้กล่อมเกลาจิตใจของประชาชนชาวจีน 228 DOU ศาสนศึกษา