ธรรมะเพื่อประชาชน: นิทานม้าอาชาไนย : หน้า 108/591

ธรรมะเพื่อประชาชll แสดงตนเมื่อถึงกาลอันควร ๑๐๗ ด้วยความรักเสมือนลูกที่เกิดในอุทร เจ้าต้องอยู่อย่างลำบาก ตามประสายาก เจ้าจงไปอยู่กับพ่อค้าผู้มีฐานะท่านนี้เถิด เขาจะ บำรุงให้เจ้าได้รับความสุขสำราญยิ่งกว่าอยู่กับแม่อีก” ม้า อาชาไนยฟังดังนั้น รู้ว่าอะไรคือสิ่งที่ควร จึงแสดงความเคารพ ต่อหญิงชรา แล้วลาจากไปอยู่กับพ่อค้า ครั้นพ่อค้าออกเดินทางไปถึงอีกตำาบลหนึ่ง คิดจะ ทดสอบม้าอาชาไนย จึงให้เอาต้มเทลงในรางให้กิน ม้า- อาชาไนยไม่ยอมกิน เพราะรู้ว่าเป็นของไม่สมควรแก่ตน พ่อค้า นั้นรู้สึกแปลกใจ จึงถามว่า “เจ้าเคยกินหญ้าที่เป็นเดนและต้ม กับข้าวตังมาแล้ว รําต้มนี้เป็นอาหารที่เจ้าคุ้นเคย เหตุไรเจ้าจึง ไม่ยอมกิน” ม้าอาชาไนยตอบว่า “นาย ในที่ใดที่คนทั้งหลาย ยังไม่รู้จักข้าพเจ้าว่า มีชาติ ตระกูล กิริยา มารยาทอย่างไร ในที่นั้น ข้าพเจ้าก็ไม่แสดงตน ได้กินข้าวตังและรําต้มเป็นอาหาร แต่บัดนี้ ท่านรู้แล้วว่า ข้าพเจ้าเป็นม้าเช่นไร เหตุนี้ข้าพเจ้าจึง ไม่ยอมบริโภคของไม่คู่ควรแก่ตน พ่อค้าฟังดังนั้น จึงปลอบเอาใจว่า “ขอท่านอย่าโกรธเลย เราทำเช่นนี้เพื่อจะทดลองดูเท่านั้น” จากนั้น พ่อค้ารีบจัด อาหารมีรสโอชาปานดั่งอาหารสำหรับเสวยของพระราชา มหากษัตริย์ให้ม้าอาชาไนยบริโภค แล้วพาเข้าสู่กรุงพาราณสี