การตีราคาอย่างเที่ยงธรรม : หน้า 437/591

ผู้มีความเที่ยง ยงธรรม ๔๓๖ เปรอะเปื้อนตามฝาผนังไปทั่ว บางวันอาหารขาด ทำให้ภิกษุ ทั้งหลายเสื่อมจากลาภ เมื่อเป็นเช่นนี้นานเข้า ภิกษุทั้งหลาย ได้พร้อมใจปลดพระอุทายี แต่ท่านไม่ยอม พระภิกษุทั้งหลาย จึงต้องดึงตัวท่านออกจากโรงทาน ทําให้เกิดความวุ่นวาย ส่งเสียงดังขึ้น พระศาสดาสดับเสียงนั้น จึงตรัสถามพระอานนท์ ครั้น พระองค์รู้เรื่องราวแล้ว จึงตรัสว่า “อุทายีทำความเสื่อมลาภแก่ ผู้อื่น เพราะความที่ตนเป็นคนโง่มิใช่แต่ในบัดนี้เท่านั้น แม้ใน กาลก่อนก็ได้ทําเช่นกัน” เมื่อพระอานนท์ทูลวิงวอนจึงได้ทรงเล่าว่า ในอดีตกาลมีพระราชาพระนามว่าพรหมทัต ปกครอง เมืองพาราณสี ในสมัยนั้น พระโพธิสัตว์เป็นพนักงานตีราคา สิ่งของด้วยความเที่ยงธรรม ได้ตีราคาอย่างเหมาะสมกับสิ่ง ของนั้นๆ แต่พระเจ้าพรหมทัตทรงละโมภดาริว่า ถ้ามีราคาเช่นนี้ สักวันหนึ่งทรัพย์สมบัติของเราต้องหมดไปเป็นแน่ เราเห็นจะ ต้องปลด แล้วตั้งคนอื่นแทน จึงทรงเปิดสีหบัญชรยืน ทอดพระเนตรดู เห็นบุรุษคนหนึ่งเป็นชาวบ้านที่ไม่เอาไหน ทั้งยังเป็นคนโง่เขลา จึงทรงตั้งเขาในตำแหน่งผู้ตีราคาแทน พระโพธิสัตว์ ตั้งแต่นั้นมาบุรุษนั้นก็ได้ตีราคาตามใจชอบ ทำให้ ราคาสิ่งของผิดพลาดเสียหายไม่สมกับราคาของสิ่งของนั้นๆ