ธรรมะเพื่อประช: ผลของการกระทำที่ไม่แน่นอน : หน้า 410/591

ธรรมะเพื่อประช เหตุอย่างเดียวกัน แต่ได้ผลต่างกัน ៤០៩ เขายืนตรงแสงพระอาทิตย์ส่อง จมูกเทียมจึงละลายตกลงบนพื้น เขาได้แต่ยืนก้มหน้าด้วยความละอาย พระราชาเห็นดังนั้นก็ทรง พระสรวล แล้วตรัสว่า “ท่านอาจารย์ ท่านอย่าคิดมากไปเลย ธรรมดาการจาม เป็นผลดีแก่คนหนึ่งแต่กลับเป็นผลร้ายแก่ อีกคนหนึ่ง ท่านจามจมูกขาด ส่วนฉันจามได้ธิดาของเสด็จลุง แล้วยังได้ราชสมบัติ เหตุอย่างเดียวกันนั่นแหละ เป็นผลดีแก่ คนหนึ่ง แต่กลับเป็นผลร้ายแก่อีกคนหนึ่งได้ เพราะฉะนั้นเหตุ อย่างเดียวกัน ใช่ว่าจะเป็นผลดีไปทั้งหมด แต่ก็มิใช่ว่าจะเป็น ผลร้ายไปทั้งหมด" พระศาสดาได้ตรัสว่า ความดีความชั่วที่โลกสมมติกันแล้ว ว่าเป็นการไม่แน่นอนด้วยเรื่องนี้ แล้วทรงประชุมชาดกว่า “พราหมณ์ผู้ตรวจลักษณะดาบในครั้งนั้น ได้มาเป็นพราหมณ์ผู้ ตรวจลักษณะดาบในครั้งนี้ ส่วนพระราชาผู้เป็นภาคิไนยในครั้งนั้น ได้มาเป็นเราตถาคตนั่นเอง” เราจะเห็นว่า เรื่องราวต่างๆ ที่โลกสมมติกันขึ้นนั้น เป็นของไม่แน่นอน บางคนทำเรื่องหนึ่งกลับได้อีกเรื่องหนึ่งเป็น ผลตอบแทน ที่ไม่แน่นอนนั้นเป็นเพราะเหตุการณ์ สถานที่ และบุคคลแตกต่างกัน แต่ผลจะเป็นไปอย่างไรก็ตาม ย่อมขึ้น อยู่กับการกระทำของตน ถ้าทำดี ย่อมได้ผลดี ทำชั่วย่อมได้