ธรรมะเพื่อประชาชน : หน้า 366/591

ธรรมะเพื่อประชาช โอวาทที่เหม เหมาะสม ๓๖๕ วาจานั้นไม่เป็นที่รักที่ชอบใจของชนเหล่าอื่น ในวาจานั้น พระตถาคต ก็ทรงเป็นผู้รู้จักกาล เพื่อพยากรณ์วาจานั้น พระตถาคตทรงรู้วาจาใด จริง แท้ เป็นประโยชน์ และวาจา นั้นเป็นที่รักที่ชอบใจของชนเหล่าอื่น ในวาจานั้น พระตถาคต ก็เป็นผู้รู้จักกาล เพื่อพยากรณ์วาจานั้น” การอยู่ร่วมกันในสังคมโลกจําเป็นต้องเกี่ยวข้องสัมพันธ์กัน ในยุคที่เต็มไปด้วยการสื่อสารทุกชนิด วาจาเป็นสื่อที่ใช้มากที่สุด ก็ว่าได้ การพูดเป็นสิ่งที่สำคัญ และละเอียดอ่อนมาก แม้บางครั้ง เรามีความปรารถนาดีอย่างเต็มเปี่ยม แต่ไม่ได้หมายความว่า การพูดของเราจะนํามาซึ่งความสำเร็จ องค์ประกอบที่สำคัญ มากที่สุด คือต้องรู้จักกาล และบุคคล ที่เราจะพูดคุยด้วยว่า ในเวลานั้นหรือในสถานการณ์ หรือกับบุคคลนั้นๆ เราควรพูด อย่างไร ในขณะเดียวกัน แม้เป็นสถานการณ์เดียวกันกับที่เรา เคยพูดสําเร็จในครั้งก่อน แต่ครั้งนี้อาจล้มเหลวได้ เพราะมีปัจจัย เรื่องเวลาความเหมาะสมมาเกี่ยวข้องด้วย แม้พระสัมมาสัมพุทธเจ้ายังต้องดูกาลก่อน และดูบุคคล ในเวลาที่จะตรัสหรือแสดงธรรมอะไร พระองค์เองยังต้องตรวจดู สัตว์โลก และโอกาสที่จะแสดงธรรม เราเองก็ควรอย่างยิ่งที่ ต้องประพฤติตามสมเด็จพระบรมครูของเรา ที่พระองค์ตรัสให้