การทดสอบม้าอาชาไนยของพระเจ้าพาราณสี : หน้า 109/591

ธรร แสดงตนเมื่อถึงกาลอันควร ១០៨ ครั้นถึงท้องพระลานหลวง พ่อค้าให้ม้าทั้ง ๕๐๐ อยู่ทาง หนึ่ง จากนั้นกั้นท่านขึงเพดานปูลาดด้วยเครื่องลาดอันมีค่า ให้ม้าอาชาไนยพักอยู่ในที่ใกล้ๆ กัน เมื่อพระเจ้าพาราณสีเสด็จ มาทอดพระเนตรเห็น จึงตรัสถามว่า “เหตุไรม้าทั้งปวงกับม้าตัว นี้จึงมีที่พักแตกต่างกัน” พ่อค้ามากราบทูลว่า “เพราะม้าตัวนี้ เป็นม้าอาชาไนย" พระเจ้าพาราณสีทรงให้ทดสอบดูว่าม้าอาชาไนยจะมี กำลังว่องไวสักเพียงใด โดยรับสั่งให้วิ่งรอบพระลานหลวง เมื่อ พ่อค้าม้าขึ้นขี่ม้า แล้วให้วิ่งรอบพระลานหลวง ด้วยกำลังเร็ว ของม้าอาชาไนย ภาพที่เห็นเสมือนมีม้านับพันตัววิ่งเรียงราย ต่อเนื่องกันเป็นแถวไปโดยรอบ เมื่อวิ่งโดยเพิ่มความเร็วขึ้นไปอีก ก็ไม่มีผู้ใดเห็นตัวม้าอาชาไนย เห็นแต่ผ้าแดงโบกสะบัดที่คาด เอวของพ่อค้าม้าเท่านั้น จากนั้น พ่อค้าได้ให้ม้าวิ่งไปบนผิวน้ำและบนใบบัวถวาย พระเจ้าพาราณสีให้ทอดพระเนตรพร้อมทั้งมหาชนที่มาดูกัน อย่างเนืองแน่น เมื่อผ่านการทดสอบแล้ว จึงลงจากหลังม้า ยืนอยู่ในที่เฉพาะพระพักตร์พระราชา เหยียดฝ่ามือออกไป เรียกม้าอาชาไนยให้วิ่งไปในอากาศ พระมหากษัตริย์เห็นเช่นนั้น ทรงอัศจรรย์ใจยิ่งนัก จึงพระราชทานตำแหน่งอุปราชให้แก่ พ่อค้าม้า พร้อมอภิเษกม้านั้นให้เป็นม้ามงคลอาชาไนยคู่บารมี