ธรรมะเพื่อประชาชน : หน้า 36/591

ธรรมะเพื่อประชาช ผู้ตื่นที่แท้จริง และเมื่อคนทั้งหลายพากันหลับแล้วท่านจะเป็นผู้อื่นได้อย่างไรกัน” จะสังเกตได้ว่าปัญหาที่นักปราชญ์บัณฑิตทั้งหลาย ไต่ถามกันนั้น เป็นปริศนาธรรมที่ชวนขบคิดมาก และเป็นสิ่งที ก่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดอีกด้วย คือการหลุดพ้นจากกิเลสอาสวะ ทั้งหลาย เมื่อพระฤาษีถูกถาม จึงตอบว่า “ดูก่อนรุกขเทวา ปัญหาที่ท่านถามเรานี้เป็นปัญหาที่ดีมาก ชนเหล่าใดที่ไม่รู้ธรรม เมื่อชนเหล่านั้นหลับแล้วเพราะความประมาท ข้าพเจ้าย่อมเป็น ผู้ที่ตื่นอยู่ หากเมื่อใดพระอริยเจ้าสำรอกราคะ โทสะ โมหะ และอวิชชาออกแล้ว เมื่อนั้นพระอริยเจ้าเหล่านั้นชื่อว่า เป็น ผู้ตื่นอยู่ แต่ข้าพเจ้ากลับชื่อว่าหลับอยู่ เพราะยังอยู่ในอำนาจ ของกิเลสนั่นเอง ดังนั้นพระอริยเจ้าผู้บริสุทธิ์ จึงเป็นผู้ตื่นอย่าง แท้จริง ส่วนข้าพเจ้ายังเป็นผู้ที่หลับอยู่ แต่เมื่อใดผู้คนทั้งหลาย พากันประมาทเลินเล่อไม่ทำความเพียร เมื่อนั้นข้าพเจ้าชื่อว่า เป็น ผู้ตื่นอยู่ เพราะการปรารภความเพียรเพื่อเผากิเลสนั่นเอง” เมื่อพระโพธิสัตว์แก้ปัญหาจบ รุกขเทวดาเกิดความปีติ ใจยิ่งที่มีผู้ทรงภูมิรู้ภูมิธรรม เข้าใจปริศนาธรรมนี้อย่างแจ่มชัด เพราะการหาผู้ใดที่จะเข้าใจชีวิตไปตามความเป็นจริง และมุ่ง ทำความบริสุทธิ์บริบูรณ์ให้เกิดขึ้นแก่ตนเองนั้น ไม่ใช่หาได้ง่าย รุกขเทวดาจึงกล่าวสรรเสริญพระโพธิสัตว์ว่า “ถูกแล้วท่าน ผู้ทรงศีล เมื่อเหล่าพระอริยเจ้าทั้งหลายตื่นอยู่ด้วยความบริสุทธิ์