ความเข้าใจเกี่ยวกับคนพาลและโทษของเขา : หน้า 32/370

๓ อุบาสกไม่ควรจากพระใคร่ ๒.๘ เมื่อใด คนพาลสำคัญว่า บุคคลนั้นอดกลั้นต่อเราเพราะความกลัว เมื่อนั้นคนพาล ผมีปัญญารามิยิงเข็มขัดบุคคลนั้น เหมือนโค่งขี้โค่งโคฉี่ขี้ใส่ตัวนั้นไป จะลั่น ลังก.ส. (ทั่วไป) มก. ๒๕/๔๙๐ ๒.๗ คนพาลเปรียบด้วยขันน้ำที่มีน้ำครึ่งหนึ่ง ขันติดเปรียบเหมือนน้ำที่เต็ม ทั้ง.ส. (พุทธ) มก. ๔๘/๖๐ ๒.๑๐ บุคคลใดโง่ ย่อมสำคัญความที่เจนโง่ บุคคลนั้นจะเป็นมัจฉิตเพราะเหตุนี้ได้ บ้าง ส่วนบุคคลใดเป็นคนโง่ มีความสำคัญว่านเป็นมัจฉิต บุคคลนั้นและ เราเรียกว่า คนนโง่. ขุ.ธ. (พุทธ) มก. ๑๑/๑๘๘ ๒.๑๑ คนพาลเมื่อกระทำกรรมอันลามกอยู่ ย่อมยินดีร่ำเริงประจุษร้ายเคลื่อนคริ้งครณะของหวาน ย่อมสำคัญบาปประดุจบั้งไฟที่บาปยังไม่ให้ผล. ขุ.ธ. (พุทธ) มก. ๓๓/๔๘ ๓. โทษของความเป็นคนพาล ๓.๑ ทางที่คนพาลไปแล้ว ย่อมเป็นเหมือนทางไฟของไฟป่า ซึ่งลามไปเผาไหม้ต้นไม้ ก่อไมคามินคะ ฉะนั้น. อังคิต.(อรรถ) มก. ๓๔/๖ ๓.๒ ถ้าคนพาลเข้าไปนิ่งใกล้บันไดแง่แง่ตลอดชีวิต เขาย่อมไม่รู้ธรรม เหมือนทัพพีไม่รู้รสแกง ฉะนั้น. ขุ.ธ. (อรรถ) มก. ๑๓/๑๕๐ ๓.๓ บุคคลใดมีปัญญาโฉด อาฆาตวิจารณ์ชีวะ คัดค้านคำสอนของพระอริยบุคคล ผู้นั้นปกติเป็นอยู่โดยธรรม บุคคลนั้น ย่อมเกิดมาเพื่อฆาตต เหมือนขุยแห่งไม้ไผ่. ขุ.ธ. (อรรถ) มก. ๒๔/๒๖๗ ๓.๔ รองเท้าที่คนซื้อมาเพื่อประโยชน์จะได้สบายเท้า กลับนำความทุกข์มาให้รองเท้า นั้นถูกแดดเผาบ้าง ถูกพื้นเท้าคดสีบ้าง ก็กลัดเท้าวังพั้น ฉันใด ผู้ใดเกิดในกระสกตาไม้ใช่อารยชน เรียนวิชา และศิลปะจากอาจารย์แล้ว ผู้นั้นย่อมฆาตตตนเองด้วยศิลปะที่เรียนมาในอาจารย์นั้น ฉันนั้น. ขุเจา.(โพธิ) มก. ๕๗/๔๘๕ ๓.๕ มหาโจรเมื่อเกิดในราชสมบัติของพระราชา ย่อมเกิดขึ้นเพื่อสิ่งผู้ใช้ประโยชน์ เพื่อความทุกข์แก่มหาชน นั่นได้ บัญติพังพาบา โจรไน้กส่งของพระอิคำ เกิดขึ้นแล้วเพื่อสิ่งนี้ประโยชน์ เพื่อความทุกข์แก่มหาชน ฉันนั้น. ม.มู. (พุทธ) มก. ๑๙/๑๓๓