อุปมาอุปไมยจากพระไตรปิฎก : หน้า 83/370

อุปมาอุปไมยจากพระไตรปิฎก โทษ มีปัญญาเป็นเครื่องล่อลวงออก บาปกิโลครรพย์นั้น นี้เป็นผู้เลิศกประเสริฐเป็นใหญ่สงสุด ฉนั้น. อัง.ทกลก. (พุทธ) มก. ๔๗/๒๖๓ ๓.๔ บุคคล ๔ จำพวก ๑. บุคคลมีมาแล้วมิดไป บางคนเกิดในครกูลต่ำแล้วยังประพฤติดุจริตด้วยกาย วาจา ใจ เมื่อจะตายยอมเข้าสู่อบาย ทศดิ นร ๒. บุคคลมีมาแล้วสว่างไป บางคนเกิดในครกูลต่ำ แต่ประพฤติดุจชิตด้วยกาย วาจา ใจ เมื่อจะตายยอมเข้าสู่อบาย ทศดิ นร ๓. บุคคลส่างมาแล้วสว่างไป บางคนเกิดในครกูลสูง แต่ประพฤติดุจชิตด้วยกาย วาจา ใจ เมื่อจะตายยอมเข้าสู่อบาย ทศดิ นร ๔. บุคคลส่างมาแล้วสว่างไป บางบุคคลบงคนเกิดในครกูลสูง ประพฤติดุจจิตจิตด้วยกาย เมื่อจะตายยอมเข้าสู่อบาย ทศดิ นร อัง.จตุก. (พุทธ) มก. ๗๕/๒๖๖ ๓.๕ ดูก่อนภิทูท่หลาย บุคคล ๓ จำพวกอยู่ในโลก ได้แก่ ๑. บุคคลตาบอด คือ ไม่มีดวงตา (ปัญญา) ที่เป็นเหตุจะให้โคจรัวย้อนยังไม่ได้ ที่เป็นเหตุจะทำโคจรัวยได้แล้วให้หวั่น หันไม่มีดวงตาที่เป็นเหตุจะให้ธรรมทั้งหลายเป็นบุคคล และอุกุคล ๒. บุคคลเดียว คือ มีดวงตาที่เป็นเหตุจะให้โคจรัวยิ่งไม่ได้ ที่เป็นเหตุจะทำโคจรัวยได้แล้วให้หวั่น แต่ไม่มีดวงตาที่เป็นเหตุจะให้ธรรมทั้งหลาย อันเป็นบุคคล และอุกุคล ๓. บุคคลสองตา คือ มีกวงตาที่เป็นเหตุจะทำให้ได้โคจรัวย ทั้งมองตาที่เป็นเหตุจะทำให้ ธรรมทั้งหลาย. อัง.ติก. (พุทธ) มก. ๑๔/๕๔ ๖.๗ ดูก่อนภิทูท่หลาย ความเป็นคนจนเป็นทุกข์ของบุคคลผู้มีโภคภายในโลก คนเชิญใจอยากไร้อยู่ ยมยู้แล้วต้องใช้ดอกเบี้ย หากไม่ใช่ดอกเบี้ยตามกำหนดเวลา เจ้าหนี้ทั้งหลายย่อมทางเขา หากทางแล้วไม่ย่อมถูกติดตาม และถูกองจำ เหล่านี้เป็นทุกข์ของบุคคลผู้มีโภคภายในโลก ดู่อนภิทูท่หลาย บุคคลบางคนไม่มีสิริทรัพย์ในครถสรรค์ ไม่มีวิริยะ ไม่มีปัญญาในคุณธรรม บุคคลนี้เรียกว่า เป็นคนเชิญใจอยากไร้ในวิริษของพระอริยะ เมื่อเขาประพฤติดุจจิตแล้วเหมือนการกุ้ม เข้าของมีรปราณาลาม เพราะเหตุแห่งการปิดกาย ทุจริตนั้นย่อมคิดว่า ชนเหล่าอื่นอย่างรู้จักเรา แล้วกล่าวว่าชาวเหล่านั้นอยู่อยู่รู้จักเรา เป็นเหตุแห่งการปิดจิตจุฬา เข้าของตั้งความปรารถนาลามๅนา เพราะเหตุแห่งการปิดมโนจุฬา" www.kalyanamitra.org