คุณสมบัติของกิริยาที่ดีในพระไตรปิฎก : หน้า 226/370

๒๒๕ อุปมาอุปมัยจากพระไตรปิฎก ๑. คุณสมบัติของกิริยาที่ดี ๑.๑ พระสัมมนสัมพุทธเจ้า ทรงแสดงคุณสมบัติของมัชฌิมาย ซึ่งเป็นพื้นฐานของพระราชาเปรียบเทียบกับคุณสมบัติของกิริยา ๔ ประการ ได้แก่ ความซื่อสัตย์ ความมั่นใจ ความอดทน และความสงบรื่น อัง. จุตกุก (พุทธ) มก. ๑๕/๑๐๒ ๑.๒ พระสัมมนสัมพุทธเจ้า ทรงแสดงลักษณะของมัชฌิมาย เปรียบเทียบกับลักษณะของบุรุษอาชาไนย ๕ ประการ ได้แก่ ม้าอาชาไนยพอเห็นรปูงกรีก้าวหน้า สำนึกว่า เขาจะให้ทำงานอะไร เปรียบเหมือนบุรุษอาชาไนย ที่พูดได้ยินว่ามีคนประสบทุกข์หรือดายกลัดใจ สำนึกตัว มุ่งบำเพ็ญธรรมให้สูงยิ่งขึ้น ม้าอาชาไนยที่ไม่กลัวงามภูมิ แต่พอภูมิภาคแทนที่ขุมขน ก็หวาดหวั่นสำนึกว่า เขาจะให้ทำงานอะไร เปรียบเหมือนบุรุษอาชาไนย ที่เห็นคนประสบทุกข์หรือดายกลัดใจ ก็คละใจ สำนึกตัว มุ่งบำเพ็ญธรรมให้สูงบ้างขึ้น ม้าอาชาไนยที่ไม่กลัวงามภูมิ และถูกแทนด้วยภูมิที่ขุมขน แต่พอถูกแทนด้วยภูมิถึงผิวหนังก็หวามหวั่น สำนึกว่า เขาจะให้ทำงานอะไร เปรียบเหมือนบุรุษอาชาไนยที่มีอำนาจประสบทุกข์หรือดายกลัดใจ ทุกข์หรือดายกลัดใจ สำนึกตัว มุ่งบำเพ็ญธรรมให้สูงขึ้น ม้าอาชาไนยที่ไม่กลัวงามภูมิ และถูกแทนด้วยภูมิที่ขุมขน แต่พอถูกแทนด้วยภูมิถึงผิวหนัง ก็หวาดหวั่นสำนึกว่า เขาจะให้ทำงานอะไร เปรียบเหมือนบุรุษอาชาไนย ที่เห็นคนประสบทุกข์หรือดายกลัดใจ ก็คละใจ สำนึกตัว มุ่งบำเพ็ญธรรมให้สูงขึ้น ม้าอาชาไนยที่ไม่กลัวงามภูมิ และถูกแทนด้วยภูมิที่ขุมขน แต่พอถูกแทนด้วยภูมิถึงผิวหนัง ก็หวาดหวั่นสำนึกว่า เขาจะให้ทำงานอะไร เปรียบเหมือนบุรุษอาชาไนย ที่เห็นคนประสบทุกข์หรือดายกลัดใจ ก็คละใจ สำนึกตัว มุ่งบำเพ็ญธรรมให้สูงขึ้น www.kalyanamitra.org