อุปมาอุปไมยจากพระไตรปิฎก : หน้า 144/370

อุปมาอุปไมยจากพระไตรปิฎก และสัตว์อปาปิฎก็ดี ด้วยจันทันอันเป็นทิพย์ เหนือจันทของมนุษย์มีออยู่ เรื่องของปริโลกพิงเห็นอย่างนี้ไม่พึงเข้าใจว่าจะแห็นได้ด้วยตาเนื้อ ท.ม. (เถาะ) มก. ๑๔/๓๖๖ ๗.๘ พระเจ้าปายิสิตสรเล่าว่า พระองค์เคยเห็นสมุทรผราหมณีสีสอมีธรรมอังม า ใครมีชิวิตไม่อยากตายใครความสุข เกิดยทุกข์ จึงทรงคิดว่า ถสมุทรผราหมณี ผู้มีจิต มีธรรมอังม าเหล่านี้ รัดว่าตายไปแล้วจะดีว่าจากชาตินี้ ก็อาจจะนิยามพิษ เชื่อคอตาย ผูกคอตาย หรือโดดเหวตาย แต่เพราะไม่รู้ว่าตายไปแล้วจะดีกว่าชีวิต ไม่อยากตาย ใครความสุข เกิดยทุกข์ ขึ้นนั้นเป็นเหตุให้พระองค์ไม่ทรงเชื่อว่าลโลกนี้มี สัตว์อุปาทาน (เกิดแล้วเต็มโตนันทันที) มีผลแก่บรรมิฤกิกรรมจงม์ พระภูมารังสีสิ่งปลุกเปรียบเทียบถวายว่า พราหมณ์คนหนึ่งมีริยา ๒ คน คนหนึ่งมีบุตรอายุ ๑๐ หรือ ๑๒ ปี อีกคนหนึ่งมีครรภ์วรรณคนอด พราหมณ์นั้นถึงก่ารรรม มานพผู้เป็นบุตรจริงพูดกับมารดาเลี้ยงว่า ทรัพย์สมบัติงังดังนี้เป็นของจำเจ้าทั้งหมด ของท่านไม่มีเลย ขอท่านงมความเป็นทายาทของบิดาแก้ผ่าท่า นางพราหมณ์ผู้เป็นมารดาเลี้ยงตอบว่า เจ้าจงร่อนก่อน จนกว่าเรจะคลอด ถ้าคลอดเป็นชาย ก็จะได้ส่วนแบ่งส่วนหนึ่ง ถ้าเป็นหญิง แม่น้องหญิงนี้ก็เป็นของเจ้า แต่๓นั่นก็เช่าซื้ออย่างเดิม แม้ครั้งที่ ๒ แม้ครั้งที่ ๓ นางพราหมณ์จึงถือดีเข้าไปในห้อง ผ่าท้องเพื่อจะรู้ว่าเด็กในท้องเป็นชายหรือหญิง เป็นการทำอายุครรภ์ ทำลายเด็กในครรภ์ และทำลายทรัพย์สมบัติ เพราะเป็นผู้เขลา แรงหวาดสมบัติโดยไม่เบียดายิงถึงความพิณา สมณพราหมณ์ผู้มีจิต มิตรีธรรมอันดีที่เป็นบรรนิด ย่อมไม่ชิงลูกก่อนสุข ย่อมรอจนอาจจะลูกสมณพราหมณ์เหล่านี้ดำรงชีวิตอยู่นานเพียงใด ผู้อื่นก็ประสบบุญมากเพียงนั้น และท่านก็ปฏิบัติ เพื่อประโยชน์ และความสุขแสนขึ้นบันมาก เพื่ออนุเคราะห์โลก เพื่อประโยชน์ เพื่อเกื้อกูล เพื่อความสุข แก่ทิวาและมนุษย์ทั้งหลาย ท.ม. (เถาะ) มก. ๑๔/๓๗๙ ๗.๙ พระเจ้าปายิสิตสรแย้งต่อไปว่า เคยตรัสสั่งให้ลงโทษโจรที่จับได้ โดยให้ใส่ลงไปในหม้อฝังเป็น ปิดฟาแล้วเอาหนังสตร์ดรอเดีนเหนียวไว้เบื้องลายให้แน่น ยกขึ้นสเตาแล้วจุดไฟเมื่อรู้ว่าผู้ตายแล้ว ก็ให้หยามองลงกะทะจุดที่ออาหาร เปิดเผาอย่าง มองดู เพื่อจะให้เห็นชะของโจรนั้นออกไปมิให้เห็นเลย จีถให้ไม่เชื่อว่าลโลกนี้ พระภูมารังสีสาปลามวา ทรงระลึกได้หรือไม่ เคยบรรทมหลับกลางวัน แล้วทรงฝันเห็นสวน ป่า ภูมิสถานและสวรรค์อันรื่นรมย์หรือไม่ ตรัสว่าจะลักได้ ถามว่าในสมียะนั้น คนค่อม คนน or เด็กๆ เภาะพระองค์ค่อยหรือไม่ ตรัสตอบว่าเภาอยู่