การวิเคราะห์อาณัติตในเอกุตติริน : หน้า 49/288

ประโยค - ปัญญา สมันติปลานกา อรรถกพรวันน ปริวาร วันนา - หน้าที่ 763 [๔๕๙] เอกุตติริน วินิจฉัยในเอกุตติริน มีคำว่า อาปุตครา ธมฺมา ชาโน-ทุพพา เป็นอาที พึงงานดังนี้:- [พระบรมานาคม๑] อาปุตติสมฤฐาน ๖ ชื่อธรรมอาณัติ. จิรวอยู่ บุคคลอย่างต้องอาณัติ ด้วยอำนาจแห่งธรรมเหล่านั้น เพราะเหตุนี้ ธรรมเหล่านั้น ท่านจึงกล่าวว่า "อาณัติ." สมณะ ๓ ชื่ธรรมอาณัติ สองบว่า อาปุตติ ชานติทุพพา ได้แก้ พึงรู้จักอาณัติตที่ท่านกล่าวไว้ในศีลบทและวิงฉับนั้น ๆ บ่าวว่า อาณุตติ ได้แก้ พึงรู้จักอาณัติตที่พระผู้มีพระภาคตรัสไว้ โดยยืนยันกล่าวว่า "ภูกฺย ไม่เป็นอาณัติ แก่กุฬุมฺมไม่เนินดี อยู่." บ่าวว่า ลุกฺก ได้แก้ พึงรู้จักอาณัติตอย่าง โดยความหมดด้วยวิบากรรมนั้นบ. บ่าวว่า คฤก ได้แก้ พึงรู้จักอาณัติสังมาสาเสด โดยความหมดโดยอวิธานรณ์ที่หนัก, และพึงรู้จักอัตปฎิปราชา โดยความเป็นอาณัติไม่สามารถ เพื่ออนามเข้าไปสวามิภาวะเป็นอาณัติโดยอาการไร ๆ.