ปัญญามิติปลากกก อรรถถกพระวินัย ปริวาร : หน้า 252/288

ประโยค - ปัญญามิติปลากกก อรรถถกพระวินัย ปริวาร วัดเมนา - หน้าที่ 965 หรือบุคคลดี เมื่อว่า บุคคลดี พึงทราบว่า "ทิ้งอนุสาวนาเสียเท่า." ก็วิฉินฉันในคำว่า ทุตูต คอโตนี พึงทราบดังนี้ :- อันภิญญาใด ว่าอัตระอันในมือควรว่าจะอร่อยอื่น, อภิญญู ชื่อว่า วัดต่อ เพราะเหตุนี้น ภิกษุผู้ฉลาดมวางพึงสนใจให้ได้ ซึ่งประเภทแห่งพยัญชนะ ที่นามากว่าไว้ว่า "ควรแตกฉานด้วย ปัญญาเครื่องรู้พยัญชนะ ๑๐ อย่าง คือ สติล ธนิต ทีฆะ รัสสะ ครู ลุหา นิกขิตติ สัมพันธ อวติฏ วิพุธ." ที่ในประเภทแห่งพยัญชนะ ๑๐ คำนี้ พยัญชนะที่ ๑ และที่ ๓ ใน วรรณทั้งหมด ชื่อว่า สิลิด (เสียงเพลง). พยัญชนะที่ ๒ และที่ ๔ ในวรรณ เหล่านั้นแฉ ชื่อว่าธิด (เสียงแย้ง) สระที่จะพึงว่าโดยระยะยาว ได้แก่ ส ระ อ เป็นต้น ชื่อว่าที่มาตะ. สระที่จะพึงว่าโดยระยะสั้นก็ระยะยาวนี้ ได้แก่ สระ อ เป็นต้น ชื่อว่ะสระ. ที่จะนั่นเองชื่อว่าครุ, อีกอย่างหนึ่ง ๑๐๓ สระที่กล่าวมาแล้วว่าไว้ พยัญชนะสกดข้างอย่างนี้ว่าว่า อายสมโด พุกถธจิตตอครส ยุส ส นุกมิด จัดเป็นครู. รัตนั่นเอง ชื่อว่าลุหุ, อีกอย่างหนึ่ง สระที่กล่าวว่าไม่ให้พยัญชนะสกดข้างหลังอย่างนี้ว่าว่า อายสมโด พุกถ- รุกิฏ์เถรสุข ยุส น ขมดี ก็จัดเป็นลุหุ. อัตระที่ว่าหนาปกดคลนไว้ไม่ปล่อย ทำเสียงให้มันอาญญูชื่อว่า นิกคิคิด.