พระวินัยปริวรรต: การวินิจฉัยและพิจารณาทางธรรม : หน้า 200/288

ประโยค - ปัญจม์สมันตปลาทก อรรถกถาพระวินัย ปริวรร เป็นกัน- หน้าที่ 913 แล้ว เพราะมีเหตุที่ก่อให้ผู้อื่นความโกรธเป็นต้นครอบงำแล้ว ย่อม ไม่รู้จักเหตุและมิใช่เหตุ ไม่สามารถจะตัดสินได้ [๒๕๔] หลากว่า อบิลมะ โหติ โสภ สาแตร มีความว่า เป็นผู้ให้มงง คือไม่เตือนให้เกิดสติ นั้น วิบากว่า เคลิบ คฤม คือปลุกอืออของใจรกและจำเลยเสีย ไม่เตือนให้ระลึก คำที่เหลือในอุทาหรณ์ท่านวัดนี้ ตั้งทั้งนั้นแล อุทธาหิกวัด วัดเปนาน จบ [ว่าด้วยผู้ถุน] วินิจฉัยในอธิฏฐิวุปสมวัตต์ พึงทราบดังนี้ :- สองบวกว่า ปุคคลดร โหติ มีความว่า ภูมิผู้ถึงดังเหตุดว่า "ผู้มีเป็นอุปายามของเรา, ผู้มีเป็นอาจารย์ของเรา" ดังนี้เป็นต้น หวังความชนะแก่อุปกคนั้น จึงแสดงอรรถธรรมว่าเป็นธรรม. สองบวกว่า สุงคตุ โหติ มีความว่า เมื่อวินิจฉัยไม่ละธรรม และวิบัยเสีย ย่อมเป็นผู้ว่าแห่งนักในสงฆ์. เมื่อถือเอาปัจจัยมีธรรมเป็นต้นวินิจฉัย ย่อมเป็นผู้ว่าแห่งนักใน อามิส. เมื่อไม่ถือเอาปัจจัยมีธรรมเป็นต้นเหล่านั้น วิจฉาตามธรรม ย่อมเป็นผู้ว่าแห่งนักในสัทธรรม.