การศึกษาในสังสารวัฏและปัญญา : หน้า 203/288

ประโยค - ปัญญามีตปลามัก อรรถกพระวันอิ ปริวาร วันฉนา - หน้า ที่ 916 [ว่าด้วยสังสารวัฏ] บทว่า ปญฺญูเตฏ มีความว่า วัฏชนัง เราปญฺญูติแล้ว, ปญฺญูติไว้ที่ไหน? ในวิตัตถะนะ จริยอยู่ วัตร ๑๔ หมวด พระ ผู้มีพระภาคทรงปญฺญูติแล้ว ในวัตถุปะกะนั้น ด้วยเหตุนี้ พระองค์ จึงตรัสว่า “อุบทิ อคันฉุตวัตรนั้น อนเรปปฺญูติแล้วสำหรับ ภิญญทั้งหลายอาณาจักรของตน เป็นอาทิ. หลายทว่า เวี่ย โว อุปสช สุมาราช โหติ โว อ สุมฺมโลโท มีความว่า จริงอยู่ ด้วยเหตุเพียงเท่านั้น ย่อมมีแต่เพียงความร้าวราน แห่งสงมนันนั้น ความแตกลานสงยังไม่มีขึ้นก็แต่ความ ร้าวรานแห่งสงมนี้ เมื่อขยายตัวออกโดยลำดับ ย่อมเป็นไปเพื่อความ แตกแหงสงมได้. บทว่า ยถรตุ ความว่า สมควรแก้ปริมาณแห่งรติ์ คือ ตามลำดับพระเจต. สองบทว่า อาณสีวกา คิราวา ได้แก่ ทำความกำหนดไว้ แผนกหนึ่ง. [๑๙๔] สองบทว่า กมุกามมามิ ก็โรคมีความว่า ย่อม กระทำกรรมทั้งหลายทั้งเล็กทั้งใหญ่ จนชันสังกรรมอื่น ๆ อีก. คำที่เหลือ ในอธิกรณ์อุปสมวาคัมแม้นี้ ต้นทั้งนั้น.