ข้อความต้นฉบับในหน้า
ประโยค - ปัญจมณฑปลาสาก อรรถคาถา พระวรนา - หน้าที่ 850
ทุกกฎแม้นี้ ก็ฉันนั้น ชื่อว่า บาป เพราะเป็นกรรมตาม อัน
พระพุทธเจ้าทรงกลัว เพราะเหตุนี้ พึงทราบว่า "ทุกกฎ"
[วิเคราะห์ทุพากษิต]
เนื่องความแห่งทุพากษิตกา พึงทราบดังนี้ :-
บทกฎว่าว่า ทุพากษิตู ทรวดภูมิ มีความว่า บทใดอันภิกษู่
กล่าว คือพูด เจาราชชั่ว เหตุนัน บทนั้น ชื่อว่าภิกษูว่าชั่ว:-
อธิบายว่า "บทใดอันภิกษุกว่า ชั่วบทนั้น เป็นภิกษิต"
มีคำที่จิกกล่าวให้ยิ่งน้อยนั่น ; คำว่า "อันนี้ บทใด สี่ร หมอง บทนั้น เป็นบทเศร้าหมอง เพราะเหตุใด : อันนี้ วิญญูชุน ทั้งหลาย ย่อมดิ้น เพราะเหตุใด ; อธิบายว่า "ท่านผู้แจ้งทั้งหลาย ติมนั่น becauseเหตุใด."
บทกฎว่าว่า เตนต์ อิติ จุดจิตมีความว่า เพราะความเป็นบทเศร้าหมอง และเพราะความคิดแห่งวิญญูชนนั้น บทนั้น ท่าน ย่อมกล่าวอย่างนั้น คือ บทนั้น ท่านกล่าวว่า ทุพากษิติด:-
[วิเคราะห์เสียงะ]
เนื่องความแห่งเสียงกา พึงทราบดังนี้ :-
พระอุบาลีเถร แสดงความที่พระเสสะมี โดยนัยคำว่า อาทิ
เจติ จรรญญู เป็นดัง เพราะเหตุนี้ ในบทว่า เสยนี้ จึงมีเนื้อ ความสำคัญดังนี้ว่า "นี่เป็นข้ออร่าของพระเสสะ:"
คำว่า ปราณนิยม๑ ยิว อุตตะเป็นอาทิ พึงทราบว่า ท่านกล่าว