การวิเคราะห์ปัญจมณฑปลาสาก : หน้า 136/288

ประโยค - ปัญจมณฑปลาสาก อรรถคาถา พระวรนา - หน้าที่ 850 ทุกกฎแม้นี้ ก็ฉันนั้น ชื่อว่า บาป เพราะเป็นกรรมตาม อัน พระพุทธเจ้าทรงกลัว เพราะเหตุนี้ พึงทราบว่า "ทุกกฎ" [วิเคราะห์ทุพากษิต] เนื่องความแห่งทุพากษิตกา พึงทราบดังนี้ :- บทกฎว่าว่า ทุพากษิตู ทรวดภูมิ มีความว่า บทใดอันภิกษู่ กล่าว คือพูด เจาราชชั่ว เหตุนัน บทนั้น ชื่อว่าภิกษูว่าชั่ว:- อธิบายว่า "บทใดอันภิกษุกว่า ชั่วบทนั้น เป็นภิกษิต" มีคำที่จิกกล่าวให้ยิ่งน้อยนั่น ; คำว่า "อันนี้ บทใด สี่ร หมอง บทนั้น เป็นบทเศร้าหมอง เพราะเหตุใด : อันนี้ วิญญูชุน ทั้งหลาย ย่อมดิ้น เพราะเหตุใด ; อธิบายว่า "ท่านผู้แจ้งทั้งหลาย ติมนั่น becauseเหตุใด." บทกฎว่าว่า เตนต์ อิติ จุดจิตมีความว่า เพราะความเป็นบทเศร้าหมอง และเพราะความคิดแห่งวิญญูชนนั้น บทนั้น ท่าน ย่อมกล่าวอย่างนั้น คือ บทนั้น ท่านกล่าวว่า ทุพากษิติด:- [วิเคราะห์เสียงะ] เนื่องความแห่งเสียงกา พึงทราบดังนี้ :- พระอุบาลีเถร แสดงความที่พระเสสะมี โดยนัยคำว่า อาทิ เจติ จรรญญู เป็นดัง เพราะเหตุนี้ ในบทว่า เสยนี้ จึงมีเนื้อ ความสำคัญดังนี้ว่า "นี่เป็นข้ออร่าของพระเสสะ:" คำว่า ปราณนิยม๑ ยิว อุตตะเป็นอาทิ พึงทราบว่า ท่านกล่าว