ข้อความต้นฉบับในหน้า
ประโยค - จุดดุลสมดุลปางสาทิกา อรรถจงพระวันจิ อุดรรก วรรณา - หน้า 496
[ว่าด้วยสรรถัญญะ]
บทว่า สรรถฏิติ ได้แก่ ทำเสียง.
สองบทว่า ลภุโภ โหว มีความว่า ไม่อาจเพื่อนียสมาธิ์
ตนยังไม่ใช่ ให้เกิดขึ้น ไม่อาจเพื่อนียสมาธิ์ที่ตนได้แล้ว.
ข้อว่า ปฏิมา ขนาด เป็นอาทิตย์ มีความว่า ประชุมชนใน
ภายหลัง ย่อมถึงความเอาอย่างว่า "อาจารย์ก็ดี อุปชาชก็ดี ของเรา
ทั้งหลายขับแล้วอย่างนี้" คือ ขับอย่างนั้นเหมือนกัน.
วิจฉัยในข้อความ ณ ภูกุมภายอกา นิสึ่งตราบดังนี้:-
เสียงขึ้นทำอวัต (คือวิธีเปลี่ยนเสียง) นั้น ๆ ทำถอกระ
ให้เสียงขับอันยาว ส่วนในธรรม วัตรสำหรับสุดคณะก็มิ
วัตรสำหรับชาคณก็มิ วัตรสำหรับกาฬก็มี, การยิ่งวัตรนั้นให้สี เสียงให้จบกนไป ไม่ควร. พึงแสดงนกและพญาชนะให้เรียนร้อยด้วย
วัตร (คือการเปลี่ยนเสียง) อันถกลกล่อม.
บทว่า สรรถญาณ คือ การสวดด้วยเสียง. ได้ยินว่า ในสรรถญาณ
มีวัตร ๒๑ มีรังวัตร (ทำนองจัดเสียง) โทนวัตร (ทำนองดัง
ริคณโม) คิลวิธ (ทำนองดังของเสียง) เป็นต้น. ในวัตรเหล่านั้น
ภูกุยอมได้เพื่อใช้วัตรที่ตนต้องการ.
การที่ไม่มิงบและพญาชนะให้เสียง คือ ไม่ทำให้ผิดเพี้ยนเปลี่ยน
โดยนัยที่เหมาะ ฯ ซึ่งสมาการแสมนะนั้นแน่น เป็นลักษณะแห่งวัตรทั้งปวง.
สองบทว่า พาทิครโลม อุณญติ มีความว่า อภิญญาพักกัน