การกล่าวคำและธรรมะที่เกี่ยวข้อง : หน้า 248/270

ประโยค- จุดดินสมุดปา สากิฏ อรรถถ ภาระวิน อุจรรวรรณ วรรณา - หน้าที่ 656 อุปมาอาคมหลายปราณคดี ชื่อว่า กล่าวโดยไม่ถาก เมื่อกล่าวด้วยคำจริง ชื่อว่า กล่าวด้วยคำแท้ เมื่อกล่าวว่า “แนะผู้บริจำ แนะท่านผู้ใหญ่ แนะท่านผู้เทียว อยู่ในบริษัท แนะท่านผู้ฉลาดลุก แนะท่านธรรมดิก นีสมควร แก่ท่าน” ชื่อว่า กล่าวด้วยคำหยาบ แต่เมื่อกล่าวให้เป็นถ้อยคำอาจอภัยเหตุว่า “เหตุเจริญ ท่านเป็น ผู้ใหญ่ ท่านเป็นผู้ที่อยู่ในบริษัท ท่านเป็นผู้ฉลาดลุก ท่านเป็นธรรมดิก นีสมควรแก่พวกท่าน.” ชื่อว่า กล่าวด้วยถ้อยคำเพราะ เมื่อกล่าวให้เป็นถ้อยคำอาจอภัยเหตุ ชื่อว่า กล่าวด้วยถ้อยคำประกอบด้วยประโยชน์ ข้อว่า มณฑตุจิตโต อภิภูมิ โน โทษนตโร มีความว่า เราจักเข้าไปดังมณฑตุจิตกล่าว จักไม่เป็นผู้มีอุปทูร้ายกล่าว. [ว่าด้วยธรรมที่โจทย์พิพากษาในคน] สองบทว่า อุตฺตคตุ มนสิทฺริวา ได้แก่ ๔๕๗ พึงยังความ คิดของตนให้เกิดขึ้น บทว่า กรุณตา นัน ได้แก่ ความมีกรุณา พระผู้พระภาค ทรงแสดงกรุณาและธรรมเป็นส่วนเบื้องต้นแห่ง กรุณา ด้วยความมีกรุณานี้, ความไปหวังประโยชน์ ชื่อว่า ความเป็นผู้สงเคราะห์ประโยชน์ ความประกอบพร้อมด้วยประโยชน์ก็อนุญาตน ชื่อว่า ความเป็นผู้ อนุเคราะห์