ปาณูโทษรูปนักบัณฑิก วรรณนา : หน้า 242/270

1443 ปาณูโทษรูปนักบัณฑิก วรรณนา วิจัยในปาณูโทษรูปนักบัณฑิก พึงทราบดังนี้ :- สองท่าวา นนทิพย์ธิยา รุตติยา มีความว่า ราชรีปรากฎเหมือน มีหัวอ่อนเอิบ ในดวงณฐขึ้นแล้ว ด้วยเหตุนั้น พระอุบาลีเลย จึงกล่าวว่า "ราชรีมีหน้าซื่อ." บทว่า อนุตโตดูติ มีความว่า ผู้เสียข้างใน โดยมีความเสียเพราะ กินสด ในภายในการถนัดเป็นสภาพ . บทว่า อวสุตฺโ มีความว่า ผู้ชูขึ้นแล้วด้วยอำนาจแห่งความชั่ว แห่งกิเลส. บทว่า กสฺมุพุชฺชฺต มีความว่า ชื่อว่า ผู้เศร้าหมอง เพราะเป็น ผีมีโทษแก่อผงคนดลก. ด้วยคำว่า ยาว พาหาคณาป นาม พระผู้พระภาคทรงแสดง พระประสงค์ว่า "จริงอยู่ โมนุโมรุ่นนั้น พอได้ฟังคว่า อนมต์ บริษัทไม่บริสุทธิ์ แล้ว พิงสิกไปเสียก็มี โมนุรุ่นนั้นไม่สิกไป ด้วยคำอย่างนั้น ถามว่า อามเทพนวนนั่นน่ะ น่าจะสรณะ." ข้อว่า น อายตเกนว ปปโต โคติ มีความว่า มหาสมุทร เป็นของลึกโตรกแต่แรกนามได้ คือเป็นของลึกโดยลำดับ. ข้อว่า จิตธมโม เวอ นาฏิวัตตติ มีความว่า มหาสมุทรไม่