การวิเคราะห์ท่านในมังคลัตถัปปิ : หน้า 3/265

ประโยค - มังคลัตถัปปิ นี้มีแปล เล่ม ๑ หน้า ที่ 3 [วิเคราะห์ท่าน] [๓] แม้ในอรรถกถากว่าวต ถูกกล่าวว่า "บรรทาน ๓ อย่างนั้น" จากดนชือว่านั่น เพราะวิเคราะห์ว่า จากดนชือว่านั่น ให้ไทยธรรม อีกอย่างหนึ่ง ชนทั้งหลายย่อมให้ไทยธรรมด้วยเดนตนั่น วิริยชื่อว่านั่น เพราะอรรถว่า น้อนร้อน และเพราะอรรถว่าตัด แท้จริง วิริยชื่อนั้นเมื่อเกิดขึ้น ย่อม้นร้อนและตัดเดนตนแห่งผู้ศีล กล่าวคือ ความกลัวและความขลาดเป็นต้น เหตุนี้ จึงชื่อว่าท่าน ไทยธรรมชื่อว่าท่าน เพราะอรรถว่า อันเขาให้ ดังนี้แล้ว จึงกล่าวว่า "ทานนี้ถึงมี ๓ อย่างดังกล่าวมา โดยความมีย ๒ อย่าง คือ ธรรม อันเป็นไปทางใจ ไทยธรรม อันนี้ บรรทาน ๒ อย่างนั้น ความที่ท่านเป็นบุคคล ในทานอันเป็นไปทางใจ จิจะชอบ ในทานที่ไม่เป็นไปทางใจ ไม่ชอบ เพราะฉะนั้น ทานคือไทยธรรม อันไม่เป็นไปทางใจ จิไม่สามารถใจในมงคลข้อว่าท่านนี้ วิริแม้นนี้ก็ไม่ไดในมงคลข้อنี้ เพราะวิริแม้ในทานอันเป็นไปทางใจ พระผู้พระภากรณ์ถืออำนาจกมเนจากบาปและความสำรวมาการิ้มำมาข้างหน้า เพราะฉะนั้น พึงเห็นสันนิษฐานโดยปราศจากว่า จากเดนตน ชื่อว่าท่าน ก็กล่าวว่า เดนตน ท่าน กล่าวไว้ด้วยอำนาจคำเป็นประธาน แต่ความไม่โลกที่ประกอบด้วย จากเดนตนนี้ ก็ชื่อว่าท่าน เพราะมีจากเดนตนนี้เป็นคดี. ๑. ป. that. ๒. นี้ที่แสดงอรรถงงเหลือ คือ คำบงคำ เช่น ทาน มีความหมายหลายอย่าง แต่อในบางแห่งแสดงจำกัดความหมายเพียงเดียว ๆ ๆ ความหมายอื่นที่ไม่งู่ใ ไม่กล่าวถึง นี่ชื่อว่าแสดงโดยปราศจากนิยม.