การวิเคราะห์เชิงคณิตศาสตร์และพระธรรมในพระไตรปิฎก : หน้า 137/265

ประโยค ๕ - มั่งคลาดว่าปีนิเปนปลอ เล่ม ๓ - หน้า ๑๓๗ ตั้ง ๔ เหลี่ยมเท่ากันเหมือนกัน ส่วนแม่ ตั้ง สัตตะคะ และ ปัญจังคะ ๔ เหลี่ยมมีเท่ากัน ย่อมไม่ควร". [๒๔] จริงอยู่ เท้เตี้ยและมีประมาณ ๔ นิ้ว โดยนิ้วพระ สุดเท่านั้น จึงควร เพราะเหตุนี้ พระผู้พระภาคจึงตรัสว่า "อึ่ง ญิ ภูกุจจะให้ทําเทียม หรือดัดใหม่ พึงทําให้มีเท่าได้ นี้ โดยนิ้วสุดเว้นไว้แต่แม่เบื้อข้าง เมื่อภิกษุทำให้เกิดประมาณนั้น เป็น ปจิตติยะ มัณฑิตให้ฉันเป็นวินิจฉรม." [๒๕] ก็เพราะพระอรรถถากาจยกล่าวไว้ ในอรรถกถากฏิการ สิกขาบท ในกงวัจวิติ ว่า " ๓ คิบของบูรพากลางในบัดนี้ ชื่อว่า คิบพระสุดด ๑ เป็นศกคิบโดยศกช่างไม้" เพราะฉะนั้น นั่นแห่งบุรพกลางคน จึงเป็น ๑ นี้ ของพระศาสดา เหตุนี้ นี้ ของพระศาสดา จึงเป็น ๒๔ นิ้วของบุรพกลางคน ๒๕ นั่นมันเป็น คอกกำหนึ่ง เหตุนันในกฏิฎฐ์ ท่านจึงกล่าวว่า ว่า มูจิทฏุปทกาน คือ มีทําประมาณคอกกำหนึ่ง นับ จากพื้นทําถึงที่สุดเบื้องบนแห่งเมรุแด ก็แคล คอกกำที่ชื่อว่า คอกช่างไม้ในบัดนี้ เพราะฉะนั้น บันติตพึงถึงความคอกลงในอธิการนี้ว่า "คอกกำของบุรพกลางคน เป็นศกคอกกํบ คิบของบุรพตามปกติ." [๒๖] ส่วนเชิงรองเท้เตี้ย นี้นั้น โดยนิวของมนุษย์ ๑. สัตตะคะ ที่นั้นมีองค์ ๗ คือ ขา ๔ พนึก ๑ ว่างแขน ๒. ปัญจคะ ที่นั้นมีองค์ ๕ คือ ขา ๔ พนึก ๑ ว. วิ. มาฆวิกุ ๒/๕๐๐.