การไม่ประมาณในพุทธศาสนา : หน้า 251/265

ประโยค 5 - มัจจุราชนั่งด้วยสามารถแห่งความเพียร ชื่อว่า นิฏฐุต- ธรรมดา, อธิบายว่า 'ความเป็นผู้ใฝ่รู้ท้อถอย.' ความไม่มีความตั้งอยู่ ในการนำพุทธศาสต์ ชื่อว่า อนุฌาน" ฐิติเอกนิปบาดอังคุตตรนิกาย ว่า "การไม่ประสมเนือง ๆ ชื่อว่า อนุญิโก. ความไม่มีแห่งกิจทั้งหลาย มีกิเลสมาเป็นต้น ในกุศลธรรมทั้งหลาย ชื่อว่า อาการมีความไม่ผสมมาเป็นต้น สัพพว่า ดมกโต เป็นศัพท์แสดงโดยสรุป. สัพพว่า มญชฺชนา เป็นศัพท์แสดงอาการ. สัพพว่า มงจิตตุตต์ เป็นศัพท์แสดงกว.] [๒๔๓] อรรถกา*วิจารณ์คุณว่า "ความเดินเล่า ชื่อว่า ประมาณ. คำว่า โย เอวรูป มมโตก นี้ ชื่อว่าเป็นคำแสดงอาการ เพราะความไม่สิ้นสุดแห่งกระบวนวรรณและกระบวนพัชชนะ. พระผู้มีพระภาคตรัสอธิบายคำนี้ไว้ว่า 'ความประมาณที่แสดงมาแล้ว ตั้งแต่ต้น อั้ง ความประมาณแม้อย่างนี้มีอาการอย่างนั้นมีชาติ อย่างนั้น อันถึงความนับว่า 'เดินเล่า' ด้วยสามารถแห่งอาการ เดินเล่า ว่า 'ความประมาณ' ด้วยสามารถแห่งความเป็นธรรมชาติมิฉะนั้น เรากล่าวว่า 'ความประมาณ' ก็ความประมาณนี้ บันติทิต พิงทราบโดยลักษณะว่า มีความปลอดโปร่งไปในบุญอกามคุณเป็นลักษณะ, มีความปลอดโปร่งไปในบุญจกาคุณเหนือนกันเป็นอาการ." [๒๔๔] ในความประมาณและความไม่ประมาณทั้ง ๒ นั้น ความ