ความไม่ประมาทในธรรม : หน้า 253/265

ประโยค ๑ มังคลัตถทีปนปะเล่ม ๓ หน้า 253 ตรัสด้วยสามารถแห่งมนและวิสสนา. ก็ตเมื่อมรดรและผลเกิดขึ้น คราวเดียวแล้ว ชื่อว่าสูมเสออีกๆไม่มี. ความไม่ประมาท บันเทิพึงทราบโดยความผิดธาร ด้วยสามารถแห่งความเป็นปฏิบัติธรรม ต่อความมาก." [๒๘๙] ฐาแหงสูตรทั้ง ๒ นั้น ว่า "นบว่า อิท เป็นนบ แสดงด้วยความคาดเคลื่อนแห่งลิงค์, อึกอย่างหนึ่ง บทว่า อิท นั้น เป็นนบนันท เหมือนอย่างนบ อิท ในศัพท์ทั้งหลายว่า ยนิก เป็นต้น เพราะเหตุั้น พระอรรถกถาจึงกล่าวว่า 'อัย มโท' เป็นนบ อิติ' เป็นนบ ยอมรับมั่วด้วยธรรมนันทมีได้ เหตุั้น ธรรมนันทิงชื่อว่า อัปมาน (ธรรมอันมิใช่ธรรมเป็นเหตุวุ่นวา) คือธรรมอันเป็นปฏิบัติพึงต่อความประมาท ได้แก่ความไม่อยู่ปราศจาก สติ. คำว่า ไมประมาทนั่น โดยเนื้อความ เป็นชื่อแห่งคำถั่งตั้งมั่น อยู่เป็นนิตย์. ส่วนความประมาท บัญฑิตพึงเห็นว่า เป็นจิตอุปบาท ส่วนอุกาล เป็นปฏิบัติอย่างต่อสติ หรือสติและสัมปชัญญะ. ด้วยเหตุ นั่น พระอรรถกถาจึงกล่าวว่า 'บันฑิตพึงทราบอัปมานโดย พิสดาร ด้วยสามารถแห่งความเป็นปฏิบัติพึงต่อความประมาท."