ความไม่ประมาทในธรรมะ : หน้า 259/265

ประโยค ๑- มังกลีด่าที่เป็นเปล เล่ม ๓ - หน้าที่ ๒๕๙ คุฏตนะนิยาย และอรรถกถามหัตถกิจในคัมภีร์โบราณว่า "บรรดาเหล่านั้น บทว่า ชุคลานี คือ ผู้มีฤทธิ์ฉับพลันไปบนพื้นผิว. บทว่า ปานนี คือ แห่งพวกสัตว์มีเท้า รอยเท้า ชื่อว่าปทชาติ สองบทว่า สมธาน คุฬณตู คือ ย่อมถึงความตั้งลงได้แก่รวมลง. บทว่า อุคฺคมาณูญาติ คือ อินทชาวโลกอ่อนกว่ากว่าเป็นเช่น สองบทว่า ยติก มนฺตุตตน คือ รอยเท้าช้างอันชาวโลกอ่อนกว่าว่า เป็นของดา เพราะความเป็นรอยเท้าใหญ่อธิษฐานว่า หากกล่าวว่าเป็นยอดด้วยสามารถแห่งคุณไม่." ฤทธิามหาวารสังชุดเป็นดังนั้นว่า "บทว่า ชุคลานี คือ ผู้มีฤทธิ์หยาบขึ้นบนแผ่นดิน. ก็ ชุคลน ศัพท์ในบทว่า ชุคลานี นี้ เป็นศัพท์รวมอิงถึงแผ่นดิน โดยความเป็นธรรมชาติเสมอันด้วยความเป็นของแข็งกระด่าง หาเป็นศัพท์บอกประเทศอันใกล้ซึ่งมิได้ปรากฏ ไม่ด้วยเหตุนี้ พระอรรถกถาจึงกล่าวว่า "ปรสิลสมฺภูรินี." คำว่า สปาทกุปปานี พระอรรถกถาจึงกล่าวให้พิเจอออกไป เพราะท่านกำลังกล่าวถึงรอยเท้าอยู่. บทว่า สมธาน คือ ซึ่งความเป็นแห่งอันหยั่งลงในภายใน. ด้วยเหตุนี้ พระอรรถกถาจึงกล่าวว่า ว่า "โอษฐ อุปกุพฺป' อธิบายว่า บุคคลผึงนำเข้าเปรมลง." [๒๕๙] ความไม่ประมาท บุคคลควรนำเพ็ญแท้ เพราะความไม่ประมาทนั้น เป็นธรรมมีอุปกะมาก ด้วยประกายนี้. แท้จริงบุคคลผู้นำผูความไม่ประมาทนั้น ม่อมบรรลุมิความไม่กลัวต่อมะเป็นต้น. ด้วยเหตุนี้ ในถ้อยปณิธานสักแห่งจงถูกนาบอธิตุตร์-นิยาย