วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - สมุฏฐาน : หน้า 63/244

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - - หน้าที่ 63 สมุฏฐานมีกรรมสมุฏฐานเป็นต้น ก็ยังมีความเป็นอันเดียวกัน ด้วย อำนาจแห่งความเป็นรูป เป็นมหาภูต เป็นธาตุ เป็นธรรม และเป็น ของไม่เที่ยงเป็นอาทิ แท้จริง ธาตุทั้งปวงได้ชื่อว่ารูป เพราะธาตุทั้งปวงนั้นไม่ล่วง รุปปนลักษณะ (ลักษณะคือความทรุดโทรม) ไปได้ ชื่อว่าเป็นมหาภูต ด้วยเหตุหลายอย่าง เช่นมีปรากฏการณ์ใหญ่เป็นอาทิ คำว่า เช่นมีปรากฏการณ์ใหญ่เป็นอาทิ นั้นอธิบายว่า ธาตุ "มหาภูต" ด้วยเหตุเหล่านี้ คือ ทั้งหลายนี้ท่านเรียกว่า เพราะต้องบริหารใหญ่ มหนฺตปาตุภาวโต เพราะมีปรากฏการณ์ใหญ่ มหาภูตสามญฺญโต เพราะเสมอด้วยมหาภูต มหาปริหารโต มหาวิการโต มหตุตา ภูตตตา จ เพราะมีวิการใหญ่ เพราะเป็นของใหญ่ และเพราะเป็นของ จริงด้วย [ความมีปรากฏการณ์ใหญ่ ในบททั้งหลายนั้น นั้น บทว่า "เพราะมีปรากฏการณ์ใหญ่" ความ ว่า ก็ภูตคือธาตุทั้งสี่นี้ ปรากฏเป็นของใหญ่ ทั้งในอนุปาทินนสันดาน ทั้งในอุปาทินนสันดาน ความที่ปรากฏเป็นของใหญ่แห่งสันดาน ๒ อย่าง * เอตานิ มหาฎีกาว่า ท่านเพ่ง ภูตศัพท์ ซึ่งเป็นได้สองลิงค์ (คือ ปุ๋. และ นป.) จึง ทําเป็น นปุ๊. ไป.