วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - ธาตุในร่างกาย : หน้า 57/244

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 57 ซึมซาบในผมนั้นแหละว่า ธาตุน้ำ จึงกำหนดดูลักษณะที่ร้อนในผม นั้นแหละว่า ธาตุไฟ จึงกำหนดดูกลักษณะที่เขยื้อนได้ในผมนั้นแหละว่า ธาตุลม จึงกำหนดดูธาตุ ๔ ๆ ในโกฏฐาส ๑ ๆ ไปทุกโกฏฐาสอย่างนี้ เมื่อเธอกำหนดไปอย่างนั้น ธาตุทั้งหลายย่อมจะปรากฏ อุปจารสมาธิ ย่อมจะเกิดขึ้นแก่เธอผู้อาวัชนาการไป นมสิการไป ซึ่งธาตุทั้งหลาย นั้น แล้ว ๆ เล่า ๆ โดยนัยที่กล่าวแล้วนั่นแล [มนสิการ โดยอาการ ๑๓ ก็ได้ ก็แลอีกนัยหนึ่ง จึงมนสิการธาตุทั้งหลายโดยอาการเหล่านี้ก็ได้ โดยความของคำ คือ วจนฏฺฐโต กลาปโต โดยกลาป (คือเป็นกลุ่ม) จุณฺณโต โดย (ย่อมให้) เป็นจุณ ลกฺขณาทิโต โดยอาการมีลักษณะเป็นต้น สมุฏฺฐานโต นานตฺเตกตฺตโต โดยความต่างกันและความเป็นอัน โดยสมุฏฐาน เดียวกัน วินิพโภคาวินิพโภคโต โดยแยกกันได้และแยกกันมิได้ สภาควิสภาคโต โดยที่เข้ากันได้แลเข้ากันไม่ได้ อรุณฤติกพาหิรวิเสสโต โดยความแปลกกันแห่งธาตุภายใน กับธาตุภายนอก