วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 44 : หน้า 44/244

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 44 มาถลุงค์ - มันในสมอง ว่า "มันสมอง อยู่ในภายในของกระโหลกศีรษะ ในภายใน ของกระโหลกศีรษะกับมันสมองนั้น ภายในของกระโหลกศีรษะหารู้ ไม่ว่า มันสมองอยู่ในเรา มันสมองเล่าก็หารู้ไม่ว่า เราอยู่ใน ภายในของกระโหลกศีรษะ เปรียบเหมือนในก้อนแป้งที่เขาบรรจุลงใน กระโหลกน้ำเต้าเก่าๆ กระโหลกน้ำเต้าหารู้ไม่ว่า ก้อนแป้งอยู่ในเรา ก้อนแป้งเล่าก็หารู้ไม่ว่า เราอยู่ในกระโหลกน้ำเต้า ฉะนั้น ธรรม (คือสิ่ง) ทั้งหลายนั่น ปราศจากความคิดคำนึงและไตร่ตรองถึงกันและ กัน อันมันสมองเป็นโกฏฐาสแผนกหนึ่งในร่างกายนี้ ไม่มีความคิด เป็นอัพยากฤต ว่างเปล่า (จากอัตตา) หาสัตว์ (คือวิญญาณ) มิได้ เป็นของแข้นแข็ง เป็นปฐวีธาตุ ด้วยประการฉะนี้" [อาโปโกฏฐาส] ปีตติ - ดี ว่า "ในดีทั้งหลาย ดีชนิดไม่ติดที่ เป็นของเนื่องอยู่กับชีวิติน ทรีย์ ๒ เอิบอาบอยู่ทั่วสรีระ ดีชนิดติดที่ อยู่ในถึงน้ำดี๓ ในสรีระ ๑. ยังไม่พบคำพรรณนาว่า มัตถลุงค นี้ มีหน้าที่อย่างไร ๒. มหาฎีกาอธิบายว่า ดีชนิดไม่ติดที่ ก็ดุจเดียวกันกับโลหิตที่เดินเวียนอยู่ในร่างกาย และดุจเดียวกับไออุ่นในร่างกาย ซึ่งมันเป็นไปเนื่องอยู่กับกรรมชรูป ท่านจึงว่าเนื่องอยู่ กับชีวิตนทรีย์ เพราะเมื่อชีวิตทรีย์ยังมีอยู่ มันจึงมี ถ้าชีวิตนทรีย์หาไม่แล้ว มันก็เหือด หายไป ๓. ปิตฺตโกสก เคยแปลกันว่าฝักน้ำดี แต่สมัยนี้เรียกว่า "ถุงน้ำดี" ในพจนานุกรม ราชบัณฑิตยสถานที่เรียกเช่นนั้น อนึ่ง ศัพท์โกสก นี้แปลยักเยื้องไปตามภาษานิยมได้ พึงเห็น โกสาตรีโกสก ซึ่งอยู่ถัดลงไป ๕ บันทัด ก็แปลว่า รังบวบขม.