วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - ลำดับขันธ์และการระลึกปุพเพนิวาส : หน้า 181/244

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 181 ลำดับแห่งขันธ์ หรือว่าโดยจุติปฏิสนธิ [บุคคลผู้ระลึกปุพเพนิวาสได้ ๖ ประเภท] ก็ชน 5 ประเภท ย่อมระลึกปุพเพนิวาสนี้ได้ คือเดียรถีย์ทั้งหลาย พระปกติสากทั้งหลาย พระมหาสาวกทั้งหลาย พระอัครสาวกทั้งหลาย พระปัจเจกพุทธทั้งหลาย พระพุทธเจ้าทั้งหลาย [ระยะกาลต่างกัน] ในชน ๖ ประเภทนั้น เดียรถีย์ทั้งหลาย ระลึกได้เพียง ๔๐ กัป ไม่ยิ่งกว่านั้น เพราะอะไร เพราะมีปัญญาอ่อน จริงอยู่ ปัญญา ของเดียรถีย์เหล่านั้น จัดว่าเป็นปัญญาอ่อน เพราะปราศจากการกำหนด นามรูป พระปกติสาวก ระลึกได้ ๑๐๐ กัปก็มี ๑,๐๐๐ กัปก็มี ทีเดียว เพราะเป็นผู้มีปัญญากล้า พระอสีติมหาสาวก ระลึกได้แสน กัป พระอัครสาวกทั้งสองระลึกได้หนึ่งอสงไขยกับแสนกัป พระ ปัจเจกพุทธระลึกได้สองอสงไขยกับแสนกัป เพราะว่าอภินิหารของ ท่านเหล่านั้นมีเท่านี้ แต่สำหรับพระพุทธเจ้าทั้งหลายหามีกำหนด (กาล) ไม่ [ความสามารถในการระลึกต่างกัน] อนึ่ง เดียรถีย์ทั้งหลาย ระลึกได้แต่ลำดับขันธ์ ไม่อาจปล่อย ลำดับ มาระลึกโดยจุติปฏิสนธิได้ เพราะการก้าวลง (ด้วยญาณ) * มหาฎีกาว่า เดียรถีย์ในที่นี้ หมายเอาจำพวกที่เป็นกรรมวาที กิริยาวาที มีพวกดาบส เป็นต้น และว่าเรื่องเดียรถีย์ระลึกได้ ๔๐ กัปนี้ มีอาคตสถานในพระสูตรมีพรหมชาลสูตร เป็นอาทิ