วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ : หน้า 225/244

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 224 ทรงบ่งถึงอสุรกายด้วยวินิปาตศัพท์ จริงอยู่ อสุรกายนั้นจัดเป็น อบาย และเป็นทุคติด้วยแท้ โดยอรรถตามที่กล่าวแล้ว และยังเรียกว่า วินิบาตด้วย เพราะอสุรกายนั้นตกไปจากความเจริญ (ด้วยสมบัติ) ทุก อย่าง ทรงบ่งถึงนิรยะ (คือนรก) มากชนิด มือเวจีเป็นต้นนั่นเอง ด้วยนิรยศัพท์แล บทว่า "อุปปนฺนา" คือ อุปคตา - เข้าถึง อธิบายว่า "เกิด ในอบายเป็นต้นนั้น" [สุคติโลกสวรรค์] สุกกปักข์ (ฝ่ายดี) บัณฑิตพึงทราบโดยปริยายที่ผิด (ตรงกัน ข้าม) จาก (ฝ่ายชั่ว) ที่กล่าวแล้วนั้นเถิด แต่ความ (ต่อไป) นี้ เป็นความแปลกกัน คือ ในคำว่าสุคติเป็นต้นนั้น ด้วยสุคติศัพท์ ท่านรวมเอามนุษยคติ เข้าด้วย (แต่) ด้วยสัคคศัพท์ ท่านถือเอาแต่เทวคติอย่างเดียว (ส่วน ความ (ต่อไป) นี้ เป็นความหมายแห่งคำ คือในคำว่าสุคติโลกสวรรค์ นั้น ภูมิที่ชื่อว่าสุคติ เพราะเป็นคติดี ชื่อว่าสวรรค์ เพราะเลิศ อย่างดีด้วยอารมณ์ทั้งหลายมีรูปเป็นต้น ทั้งหมดนั้น ได้ชื่อว่าโลก เพราะความหมายหว่า มีอันจะต้องทรุดโทรมไป คำว่า "อิติ ทิพเพน จกฺขุนา" เป็นต้น ทั้งหมดเป็นคำนิคม ความตามที่กล่าวมานี้ เป็นความสังเขปในพระบาลีว่า "เห็น.... ด้วยทิพยจักษุ" นั้น ด้วยประการฉะนี้