วิสุทธิมรรค: การวิเคราะห์มิจฉาทิฏฐิ : หน้า 223/244

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 222 สำเร็จได้ในทิฏฐธรรมนี้แน่ อุปมาฉันใด อุปไมยนี้ก็ฉันนั้น สาริบุตร เรากล่าวว่า บุคคลไม่เลิกคำพูดอันนั้น ไม่ละความคิดอันนั้น ไม่สละ ทิ้งความเห็นอันนั้น เสียแล้ว ย่อมเป็นผู้ถูกเก็บไว้ในนรก ดุลถูกเขานำ (ตัว) ไปเก็บไว้ฉะนั้น" อนึ่ง โทษอื่นที่ชื่อว่ามีโทษมากกว่ามิจฉา ทิฏฐิหามีไม่ ดังพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ว่า "ดูกรภิกษุทั้งหลาย เรา ไม่เห็นธรรมอื่นสักอย่างหนึ่ง ซึ่งมีโทษมากยิ่งอย่างนี้ เหมือนดังมิจฉา ทิฏฐินี้เลย ภิกษุทั้งหลาย โทษทั้งหลายมีมิจฉาทิฏฐิเป็นอย่างยิ่ง ดังนี้ ม [อบาย ทุคติ วินิบาต นิรยะ] คำว่า "เพราะความแตกไปแห่งกาย" คือเพราะความสละไป แห่งอุปาทินนขันธ์ (ขันธ์ที่วิญญาณครอง) คำว่า "เบื้องหน้าแต่ ตายไป " คือในการถือเอาขันธ์ที่เกิด (ใหม่) ในลำดับแห่งอุปาทินนา ขันธ์ (ที่สละไป) นั้น หรือนัยหนึ่งคำว่า "เพราะความแตกไปแห่ง กาย" คือเพราะความขาดไปแห่งชีวิตนทรีย์ คำว่า "เบื้องหน้าแต่ ตายไป " คือต่อจากจุติจิตไป คำว่า "อบาย" ดังนี้เป็นต้น ทุกคำเป็นไวพจน์ของคำนิรยะนั่นเอง จริงอยู่ นิรยะ จัดเป็นอบาย เพราะปราศจากอายะ ที่รู้กันว่าบุญ อันเป็นเหตุแห่งสรรค์และนิพพาน หรือว่าเพราะความไม่มีแห่งอายะ ๑. หมายถึงคำพูด และความคิดเห็นที่เป็นอริยุปวาย ๒. ม. มู ๑๒/๑๔๕ ๓. องฺ. เอก. ๒๐/๔๔.